لیزر دندانپزشکی تا مدتی پیش تکنولوژی فوق مدرنی به شمار می‌آمد که فقط متخصصین از آن استقبال می‌کردند، اما لیزر امروزه جای خود را در دندانپزشکی باز کرده و به ابزاری متداول تبدیل شده است که عموم پزشکان و متخصصین دندانپزشکی از آن برای بریدن و تراشیدن بافت نرم و سخت استفاده می‌کنند. دندانپزشکی با لیزر این امکان را برای برخی بیماران فراهم می‌آورد تا بدون نیاز به بی‌حسی تحت درمانی جامع قرار بگیرند و به این ترتیب در زمان‌شان صرفه جویی شود و تجربه بهتری از درمان داشته باشند. در حال حاضر لیزر کاربردهای گوناگونی در دندانپزشکی دارد که از تشخیص پوسیدگی تا جراحی لثه و برداشتن ساختار آسیب دیده دندان را شامل می‌شود.
روش‌های درمانی مبتنی بر لیزر عمل‌هایی با تهاجم حداقل را ممکن می‌کند که در آن بافت کمتری برداشته می‌شود، خونریزی و ناراحتی ناشی از آن کمتر است و بیمار پس از جراحی دوران بهبود راحت‌تر و سریع‌تری دارد. لیزرهای دندانپزشکی انواع گوناگونی دارد، بعضی از آنها به صورت دستگاه‌هایی چندکاربردی طراحی شده است و دامنه کاربرد آن وسیع است؛ حال آن که تعدادی دیگر تکنولوژی‌های تخصصی و دارای پروتکل‌های درمانی معین هستند.
فهرست مطالب
- معرفی انواع لیزر در دندانپزشکی
- مزایا و معایب استفاده از لیزر در دندانپزشکی چیست؟
- چه درمانی را می‌توان با استفاده از لیزر دندانپزشکی انجام داد؟
- روش کار لیزر در دندانپزشکی چگونه است؟
- هزینه دندانپزشکی با لیزر چقدر است؟
- سخن پایانی و سوالات متداول
معرفی انواع لیزر در دندانپزشکی
از آنجایی که لیزرهای دندانپزشکی از خصوصیات جذب منحصر به فردی برخوردار هستند، جهت انجام روش‌های دندانپزشکی خاصی استفاده می‌شوند.
لیزرهای بافت سخت
لیزرهای بافت سخت دارای طول موجی هستند که توسط هیدروکسی آپاتیت (نمک کلسیم فسفات موجود در استخوان و دندان‌ها) و آب بسیار قابل جذب بوده و در نتیجه برای ایجاد برش در ساختار دندان بسیار موثرتر هستند. لیزرهای بافت سخت شامل ابریوم YAG و ابریوم کروم YSGG می‌باشند.
کاربرد اصلی لیزرهای بافت سخت بریدن استخوان و دندان‌ها با دقت بالا است. لیزرهای بافت سخت اغلب در آماده سازی یا شکل دادن به دندان‌ها برای باندینگ کامپوزیت، برداشتن مقادیر کوچکی از ساختار استخوان و ترمیم برخی از پرکننده‌های فرسوده‌ی دندان مورد استفاده قرار می‌گیرند.البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله لیزر دندانپزشکی چیست را بخوانید.
لیزرهای بافت نرم
لیزرهای بافت نرم دارای طول موجی هستند که توسط آب و هموگلوبین (پروتئین اکسید کننده در گلبول‌های قرمز خون) بسیار قابل جذب بوده و بنابراین برای کنترل بافت نرم موثرتر هستند. لیزرهایی که اغلب در بافت نرم استفاده می‌شوند شامل لیزرهای Nd:YAG و دیود هستند که ممکن است به عنوان بخشی از درمان پریودنتال استفاده شوند و دارای قابلیت کشتن باکتری‌ها و فعال کردن رشد مجدد بافت‌ها می‌باشند. لیزرکربن دی‌اکسید آسیب به بافت اطراف را به حداقل رسانده و بافت را سریع‌تر از روش فیبر نوری جدا می‌کند.
لیزرهای بافت نرم به بافت نرم نفوذ می‌کنند در حالی که رگ‌های خونی و انتهای اعصاب را می‌بندند. این دلیل اصلی این واقعیت است که بیشتر افراد تقریباً هیچ درد بعد از عملی را پس از استفاده از لیزر حس نمی‌کنند. از این رو به طور روزافزونی در روش‌های دندانپزشکی زیبایی از لیزرهای بافت نرم برای شکل دادن به بافت لثه استفاده می‌شود. نوع جدیدی از تکنولوژی لیزر دندانپزشکی ایجاد شده که می‌تواند بسته به نیازهای بیمار برای تولید انرژی لیزر بافت سخت و نرم مورد استفاده قرار بگیرد.
سایر لیزرها
علاوه بر لیزرهای مورد استفاده برای برش و شکل دادن به بافت‌های سخت و نرم، انواع دیگری از لیزر به طور خاص برای مشاهده‌ی داخل دندان‌ها و سلول‌ها با استفاده از توموگرافی انسجام نوری که یک تکنیک تصویر برداری غیر تهاجمی است طراحی شده‌اند. البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله بریج (پل) دندان چیست را بخوانید. لیزرهای دیگر انرژی و پروتئین‌های خاصی که به انتقال پیام‌ها بین سلول‌ها به منظور تطابق قابلیت طبیعی بدن برای استفاده از طیف‌های نور جهت ترمیم سلول‌های آسیب دیده کمک می‌کنند را ارائه می‌کنند.
مزایا و معایب استفاده از لیزر در دندانپزشکی چیست؟
مزایای لیزر در دندانپزشکی عبارتند از:
- درمان بدون درد
- استفاده از لیزر در دندانپزشکی نیازی به بی‌حسی ندارد یا نیاز به مقدار کمی است، باعث ارتعاش نمی‌شود و صدای ناشی از مته وجود ندارد.
- روش‌های جراحی با استفاده از لیزر دندانپزشکی نیازی به بخیه ندارند.
- عفونت‌ها جزئی هستند زیرا لیزر ناحیه‌ی تحت درمان را ضد عفونی می‌کند.
- زمان بهبودی کمتر
- درمان با لیزردندانپزشکی به طور کلی کوتاه‌تر از دندانپزشکی سنتی است.
- دندان‌های طبیعی برای زمان بیشتری نگه داشته شده و مواد دندان سالم محافظت می‌شوند.
- برای کودکان و بیماران مضطرب بسیار مناسب است.
- بهترین مراقبت پیشگیرانه را فراهم می‌کند.
معایب:
معایب استفاده از لیزرها در دندانپزشکی عبارتند از:
- درمان لیزری‌دندان را نمی‌توان بر روی دندان‌های پرشده استفاده کرد.
- لیزرها را نمی‌توان در بسیاری از روش‌های دندانپزشکی متداول مورد استفاده قرار داد. برای مثال، نمی‌توان از آنها برای پر کردن پوسیدگی‌های بین دندان‌ها، اطراف مواد پرکننده‌ی قدیمی و پوسیدگی‌های بزرگ که نیاز به آماده‌سازی برای روکش دارند، استفاده کرد. علاوه بر این، لیزرها را نمی‌توان جهت حذف روکش‌های معیوب یا پرکننده‌های نقره‌ای و یا آماده کردن دندان‌ها برای بریج مورد استفاده قرار داد.
- با وجود استفاده از لیزرممکن است همچنان برای شکل دادن به مواد پرکننده، تنظیم دندان‌ها در فک و صیقل دادن پرکننده نیاز به مته‌های سنتی باشد.
- استفاده از لیزرنیاز به بی‌حسی را از بین نمی‌برد.
چه درمانی را می‌توان با استفاده از لیزر دندانپزشکی انجام داد؟
شناسایی زود هنگام پوسیدگی
لیزرهای دندانپزشکی کم توان را می‌توان برای شناسایی زود هنگام پوسیدگی مورد استفاده قرار داد. استفاده از لیزر یک روش قابل اعتماد و غیر تهاجمی است که با کمک آن می‌توان برای کنترل آلودگی‌های باکتریایی و اندازه گیری پوسیدگی داخل دندان را نگاه کرد. این روش در شناسایی پوسیدگی‌ها در مرحله‌ی اولیه که دندان‌ها بیشترین آسیب پذیری را دارند بسیار موثر است. البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله درباره ی نامرتبی دندان ها را بخوانید.
مواد پرکننده
لیزرهای دندانپزشکی ممکن است نیاز به بی‌حسی موضعی و مته‌های دندانپزشکی را از بین ببرند. لیزرهای مورد استفاده در روش‌های پر کردن دندان قادر به کشتن باکتری‌های موجود در پوسیدگی هستند.
جراحی پریودنتال
لیزرها در دندانپزشکی می‌توانند شکل بافت لثه و استخوان را تغییر دهند تا ساختار دندان سالم‌تر را آشکار کنند. بلند کردن تاج دندان، یک پایه‌ی قوی‌تر را برای جای‌گذاری مواد ترمیمی فراهم کرده و تغییر شکل لثه موجب بهبود ظاهر لبخند لثه‌ای می‌شود.
حساسیت
لیزرهای دندانپزشکی را می‌توان برای بستن توبول‌ها (موجود در ریشه دندان) که مسئول حساسیت دندان نسبت به سرما و گرما هستند مورد استفاده قرار داد.
سفید کردن
لیزرهای کم توان را می‌توان برای تسریع فرایند بلیچینگ در سفید کردن دندان مورد استفاده قرار داد. یک محلول سفید کننده پراکسید که روی سطح دندان اجرا می‌شود با انرژی پرتو ها فعال می‌گردد.
تومورهای خوش خیم
لیزرها را می‌توان به منظور برداشتن بخش کوچکی از بافت (بافت برداری) مورد استفاده قرار داد تا برای سرطان معاینه شود. لیزرهای دندانپزشکی را می‌توان برای داشتن تومورهای خوش خیم از حفره‌ی دهان استفاده کرد و معمولاً بدون درد و بدون نیاز به بخیه است.
کاربردهای دیگر
از لیزر دندانپزشکی می‌توان برای روش‌های درمان بافت نرم مانند آشکار کردن دندان‌های عقل یا تورم لثه‌ها در اثر استفاده از بریس‌ها استفاده کرد.
روش کار لیزر در دندانپزشکی چگونه است؟
تمام لیزرها با انتقال انرژی به شکل نور عمل می‌کنند. لیزر در دندانپزشکی هنگامی که برای روش‌های جراحی و دندانپزشکی استفاده می‌شود به عنوان یک ابزار برش یا تبخیر کننده‌ی بافتی که با آن تماس پیدا می‌کند، عمل خواهد کرد.
لیزرزمانی که برای سفت کردن مواد پرکننده استفاده می‌شود به تقویت اتصال بین پرکننده و دندان کمک می‌کند. در هنگام استفاده در روش‌های سفید کردن دندان، لیزربه عنوان یک منبع گرما عمل کرده و تاثیر عوامل سفید کننده‌ی دندان را افزایش می‌دهد.
آيا لیزر بی‌خطر است؟
دندانپزشکی با لیزریک روش درمانی بی‌خطر و موثر برای کودکان و بزرگسالان است. در حقیقت، برخی از بیماران لیزر را به درمان‌های سنتی ترجیح می‌دهند زیرا کمتر از روش‌هایی که نیاز به چاقوی جراحی یا ابزارهای دیگر دارند، دردناک است.
هزینه دندانپزشکی با لیزر چقدر است؟
قیمت لیزردندان با توجه به نوع و کاربرد لیزردر دندانپزشکی متفاوت است ولی چیزی که به طور عمومی به هزینه دندانپزشکی با لیزر اضافه می‌شود هزینه شارژ لیزر است که به هزینه درمان افزوده می‌شود. ولی به طور کل هزینه دندانپزشکی با لیزربالاتر از انواع دیگر دندانپزشکی است.
سخن پایانی
شما در این مقاله با کاربرد لیزر در دندانپزشکی آشنا شدید. همچنین از مزایا و معایب آن آگاه شدید. اگر سوال یا نظری دارید آن را در کامنت مطرح کنید تا در اسرع وقت توسط ما جواب داده شود.
سوالات متداول
دستگاه لیزر دندانپزشکی به بیان ساده شامل یک منبع برق، آیینه‌هایی برای هدایت پرتو نور، اپتیک‌های فیبری تحویل دهنده انرژی نوری و کریستال، گاز یا مجموعه‌ای از نیمه هادی‌ها است که در صورت برانگیخته شدن طول موج‌های نوری خاصی را منتشر می‌کند. چنانچه کاربرد تشخیصی یا درمانی لیزر مد نظر باشد، ماده تولید کننده نور ویژگی‌های طول موج خاص لیزر و در نتیجه تاثیر آن بر بدن را مشخص می‌کند. لیزر دنیای پزشکی را متحول ساخته است و امروزه جایگاه آن در قلمرو دندانپزشکی نیز در حال تثبیت است.
لیزر نقاط ضعفی نیز دارد. درمان با لیزر زمان‌برتر از دیگر درمان‌ها است. از لیزر نمی‌توان بر روی پرکردگی‌های آمالگام استفاده کرد، چون احتمال آزاد شدن جیوه و گرم شدن ترمیم‌های فلزی (روکش و پرکردگی‌های قبلی) و در نتیجه آسیب دیدن دندان وجود دارد. تاکنون لیزری ابداع نشده است که بتوان از آن برای درمان تمام ناراحتی‌های دهان و دندان بهره گرفت، هرچند بسیاری از دستگاه‌های لیزر چندمنظوره هستند. به علاوه هزینه تجهیزات لیزر و بالطبع هزینه درمان با آن از قیمت وسایل و روش‌های معمول دندانپزشکی بالاتر است.
