هر بیماری، پزشک متخصص مخصوص خود را دارد و افراد در صورت بروز هرگونه مشکل مشخصی باید به متخصص آن حوزه مراجعه نمایند. پزشک متخصص غدد، پزشکی است که در زمینه غدد و هورمون‌هایی که این غدد تولید می‌کنند، تخصص و فعالیت دارد. این متخصص سعی می‌کند با تنظیم متابولیسم بدن عملکرد بدن را بهبود بخشیده و بسیاری از مشکلات مربوط به غدد و متابولیزم را حل نماید. یک پزشک متخصص غدد علاوه بر درمان مشکلات و بیماری‌های بزرگسالان، قادر به درمان مشکلات غددی کودکان نیز می‌باشد. در این صورت به او متخصص غدد اطفال گقته می‌شود. در صورتی که بیماری‌هایی مانند دیابت، تیروئید، چاقی مفرط، فشار خون بالا، پوکی و تضعیف استخوان داشته باشید، امکان دارد توسط پزشک داخلی به پزشک متخصص غدد ارجاع داده شوید. در برخی موارد پزشکان داخلی، بیماران دیابتی را نیز به متخصص غدد ارجاع می‌دهند.
فهرست مطالب
- متخصص غدد و متابولیسم کیست؟
- متخصص غدد چه بیماری هایی را درمان می کند؟
- متخصص غدد چگونه بیماری را تشخیص می دهد؟
- چه آزمایشاتی توسط متخصص غدد تجویز می شود؟
- سخن پایانی و سوالات متداول
متخصص غدد و متابولیسم کیست؟
متخصص غدد و متابولیسم، در زمینه بیماری های مرتبط با هورمون های بدن و شایع ترین بیماری های سیستم‍‌غدد درون ریز فعالیت می کند. یک متخصص غدد می تواند مشکلات هورمونی و عوارض ناشی از آنها را تشخیص دهد و درمان کند.
هورمون ها متابولیسم، تنفس، رشد، تولید مثل، درک حسی و حرکت را تنظیم می کنند. عدم تعادل هورمون ها، دلیل اصلی طیف گسترده ای از بیماری ها است. انسان بیش از ۵۰ هورمون مختلف دارد. آنها می توانند در مقادیر بسیار کمی وجود داشته باشند. اما با این حال، حتی در مقادیر کم هم هنوز تأثیر قابل توجهی در عملکرد و رشد بدن دارند. البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله پزشکی زنان را بخوانید.
- بیشتر بخوانید، بیشتر بدانید: کامپوزیت چیست و چه کاربردی دارد
غدددرون ریز شامل طیف گسترده ای از سیستم ها در بدن انسان است. بافت های غدددرون ریز شامل غده فوق کلیه، هیپوتالاموس، تخمدان ها و بیضه ها هستند. سه گروه گسترده از اختلالات غدددرون ریز وجود دارد. اگر پزشک عمومی شما به این موضوع شک کند که علت اصلی بیماری شما مربوط به عدم تعادل هورمون است، ممکن است شما را به یک متخصص غدد درون ریز ارجاع دهد. یک متخصص غدد درون ریز قصد دارد تعادل هورمون ها را به سیستم های بدن تان بازگرداند.
سیستم غدد و متابولیسم
غدددرون ریز شاخه ای از رشته پزشکی است که به بیماری های مربوط به هورمون ها و غدد ترشح کننده آنها (غدد درون ریز) می پردازد. البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید موضوعات دنداپزشکی کودکان را مطالعه کنید. غدد ترشح کننده هورمون ها عبارتند از:
- بیضه: غدد تناسلی (غددجنسی) در مردان است که حاوی اسپرم می باشد.
- تخمدان ها: غدد تولید مثل (غدد جنسی) در ماده هایی که دارای تخم هستند.
- لوزالمعده: غده ای واقع در شکم شماست که انسولین و گلوکاگون تولید می کند.
- غددپاراتیروئید: چهار غده کوچک در گردن شما که میزان کلسیم خون را کنترل می کنند.
- هیپوتالاموس: غده کوچکی که در پایه مغز شما قرار دارد و دما، گرسنگی و تشنگی بدن را کنترل می کند.
- تیروئید: غده ای به شکل پروانه در گردن شما است که متابولیسم، انرژی و رشد و نمو مغز شما را کنترل می کند.
- غده هیپوفیز: غده ای به اندازه نخود در قاعده مغز شما واقع شده و تمام هورمون های دیگر را کنترل می کند.
- غده پینه آل: غده ای است که در نزدیکی مرکز مغز یافت می شود و ممکن است با الگوی خواب شما مرتبط باشد.
- تیموس: غده ای در قسمت فوقانی قفسه سینه شما که در مراحل اولیه زندگی به رشد سیستم ایمنی بدن کمک می کند.
- غدد فوق کلیوی: یک جفت غده، یکی در هر طرف شکم، در بالای کلیه های شما قرار دارد. آنها بر فشار خون، متابولیسم، پاسخ استرس و هورمون های جنسی شما کنترل می کنند.
متخصص غدد چه بیماری هایی را درمان می کند؟
شایع ترین بیماری های درمان شده توسط متخصص غدددرون ریز، عبارتند از:
- دیابت: دیابت یک بیماری مزمن است که در آن میزان گلوکز (قند) در خون زیاد است. سطح گلوکز خون به طور معمول توسط هورمون انسولین تنظیم می شود، که این هورمون در لوزالمعده ساخته می شود. بیماری قند وقتی بروز می کند که مشکلی در رابطه با این هورمون و نحوه عملکرد آن در بدن وجود داشته باشد. با افزایش سن خطر ابتلا به این بیماری بیشتر می شود.
- کم کاری تیروئید: نقطه مقابل، پرکاری تیروئید است و در مواردی اتفاق می افتد که غده تیروئید به اندازه کافی هورمون تیروئید مورد نیاز را بدن تولید نمی کند و غده به اصطلاح کم کار یا کم تحرک است. هورمون های تیروئید مسئول تنظیم سوخت و ساز بدن می باشد. اگر سطح تیروکسین کم باشد، بسیاری از عملکردهای بدن کند می شود.
- پرکاری تیروئید: هورمون تحریک کننده تیروئید (TSH) یک هورمون غده هیپوفیز است که غده تیروئید را برای تولید هورمون تحریک می کند. هنگامی که سطح هورمون تیروئید طبیعی یا زیاد باشد، TSH شما پایین تر است. TSHپایین تر از حد عادی می تواند اولین علامت پرکاری تیروئید باشد.
- گواتر: گواتر، بزرگ شدن غیر طبیعی غده تیروئید است. تیروئید یک غده پروانه ای است که در زیر گردن قرار دارد. اگرچه گواترها معمولاً بدون درد هستند، اما یک گواتر بزرگ می تواند باعث سرفه شود و بلع یا نفس کشیدن را برای فرد دشوار کند.
سایر بیماری هایی که متخصص غدددرون ریز درمان می کند، عبارتند از:
- ناباروری
- کوتولگی (کوتاهی قد غیر عادی)
- سرطان های خاص غدددرون ریز
- سندرم کوشینگ (تولید بیش از حد هورمون کورتیزول که منجر به افزایش وزن و پف صورت می شود).
- بیماری تخمدان پلی کیستیک (PCOD): سندرم تخمدان پلی کیستیک نوعی اختلال هورمونی در زنان است که در سنین باروری شیوع بیشتری دارد و می تواند بر توانایی فرد در فرزندآوری تأثیر بگذارد. زنان مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک ممکن است دوره قاعدگی نامنظم یا طولانی را تجربه کرده و یا سطح هورمون مردانه (آندروژن) بالایی داشته باشند. در سندروم تخمدان پلی کیستیک، تخمدان ها ممکن است مجموعه کوچک زیادی از کیست ها را داشته باشند و بنابراین نتوانند به طور منظم سلول های تخمک را آزاد کنند.
- بیماری آدیسون (کمبود هورمون غدد فوق کلیوی): بیماری آدیسون، که به نارسایی اولیه آدرنال یا پرکاری آدرنال نیز معروف است، یک اختلال نادر غددآدرنال است. غدد آدرنال دو غده کوچک هستند که در بالای کلیه ها قرار دارند و دو هورمون اساسی کورتیزول و آلدوسترون را تولید می کنند. در بیماران مبتلا به آدیسون، غده آدرنال آسیب می بیند و کورتیزول یا آلدوسترون کافی تولید نمی کند. بیماری آدیسون می تواند در هر سنی شروع شود، اما شیوع آن در سنین ۳۰ تا ۵۰ سالگی رایج تر است. اکثر مبتلایان به بیماری آدیسون از طول عمر عادی برخوردار هستند.
متخصص غدد چگونه بیماری را تشخیص می دهد؟
در هنگام مراجعه به متخصص غدد، وی برای تشخیص وضعیت شما موارد زیر را بررسی می کند:
- داروهای فعلی
- عادات و رژیم غذایی
- سابقه خانوادگی مشکلات هورمونی
- سایر شرایط پزشکی از جمله آلرژی
علاوه بر آن، متخصص غدد ممکن است درمورد علائمی که به نظر می رسد با وضعیت شما مرتبط نیستند یا غیرضروری به نظر می رسند، سوالاتی را بپرسد. زیرا سطح هورمون ها، سیستم های مختلف بدن را تحت تأثیر قرار می دهد به طوری که حتی کوچکترین تغییر در یک غده می تواند قسمت های مختلفی از بدن را تحت تأثیر قرار دهد.
- بیشتر بخوانید: دندان بریج چیست
آنها ضربان قلب و فشار خون بیمار و وضعیت پوست، مو، دندان و دهان او را بررسی می کنند. حتی ممکن است نمونه خون و ادرار تجویز شود.
چه آزمایشاتی توسط متخصص غدد تجویز می شود؟
متخصص غدد، سوالات زیادی را از شما می پرسد که ممکن است از نظر شما بی ربط باشد اما این موارد ضروری است زیرا یک بیماری غدددرون ریز بر کل بدن تأثیر می گذارد.
آزمایشاتی که معمولاً توسط متخصص غدد انجام می شود شامل موارد زیر است:
- آزمایش قند خون
- سطح کورتیزول
- سطح پرولاکتین
- سطح تستوسترون
- شمارش کامل خون
- تست عملکرد کلیه
- آزمایشات کبدی
- آزمایشات عملکرد تیروئید
- سطح هورمون آدرنوكورتیكوتروپیك (ACTH)
- آزمایش آنتی بادی های تیروئید از جمله آنتی بادی های پراکسیداز تیروئید (TPO)
علاوه بر آن، در صورت ابتلا به دیابت، ممکن است پزشک آزمایش قند ادرار را انجام دهد. درباره عوارض قورت دادن سنگ لوزه بیشتر بدانید. متخصص غدددرون ریز ممکن است آزمایشات رادیولوژی زیر را برای تشخیص بیماری سفارش دهد:
- اسکن داپلر تیروئید
- اسکن توموگرافی رایانه ای
- تصویربرداری رزونانس مغناطیسی
- اشعه ایکس استخوان برای بررسی پوکی استخوان
- در صورت مشکوک بودن پزشک به سرطان، توموگرافی با انتشار پوزیترون اسکن می شود.
- سونوگرافی (USG) لگن: برای بررسی ناهنجاری های لوزالمعده و اندام های تولید مثل
بعد از تشخیص، متخصص غدد غدد یک برنامه درمانی را پیشنهاد می کند. گزینه های درمانی، به نوع بیماری بستگی دارد. البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله قیمت دندان مصنوعی ثابت بر پایه ایمپلنت را بخوانید.
بهترین پزشک متخصص غدد
یافتن یک پزشک متخصص در حوزه غددکار ساده‌ای نیست. اگر کسی را می‌شناسید که پیش‌تر به یک متخصص غدد مراجعه کرده و رضایت داشته است، میتوانید اطلاعات پزشک را از وی گرفته و به آن پزشک مراجعه نمایید. اما در صورتی که با هیچ پزشکی در حوزه غدد آشنایی نداشته باشید، نکاتی که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد، می‌توانند برایتان مفید واقع شوند. برخی از اصلی‌ترین ویژگی‌های بهترین پزشک متخصص غددبه شرح زیر می‌باشد:
- یک متخصص غدد، بیماری‌های هورمونی را به طور کامل می‌شناسد و بهترین راه‌های درمانی را در پیش می‌گیرد.
- متخصص غدد با جدیدترین روش‌های درمانی در حوزه بیماری‌های غدد آشناست.
- پزشک متخصص غدد، همکاری درست و اثرآفرینی با پزشک اول فرد دارد.
- بهترین متخصص غدد رفتار خوبی با بیماران خود دارد.
- بهترین متخصص غددقابل اعتماد است و حقایق را با بیمار در میان می‌گذارد.
سخن پایانی
شما در این مقاله با متخصص غدد آشنا شدید. همچنین از نوع درمانهای آنها آگاه شدید. اگر سوال یا نظری دارید آن را در کامنت مطرح کنید تا در اسرع وقت توسط ما جواب داده شود.
سوالات متداول
غدد درون ریز عملکرد اندام‌های مختلف را از طریق هورمون‌ها هماهنگ می‌کنند. در غدد درون ریز انواع خاصی از سلول‌ها وجود داشته که مواد شیمیایی (هورمون‌ها) را در خون آزاد می‌کنند. زمانی که هورمون‌ها در سیستم گردش خون وارد می‌شوند، بر عملکرد بافت هدف تأثیر می‌گذارند. بافت هدف می‌تواند غدد درون ریز دیگر یا اندام انتهایی باشد.
شایع‌ترین نوع اختلال غده هیپوفیز تومور‌های این غده به شمار می‌آیند. اکثریت عمده تومور‌های هیپوفیز خوش خیم هستند یا فقط تورم‌های غیرسرطانی در این غده را ایجاد می‌کنند که ممکن است علامتی نداشته باشند. برخلاف بسیاری از انواع تومورها، بیشتر مبتلایان به تومور‌های هیپوفیز سابقه خانوادگی قبلی در مورد مشکلات مربوط به غده هیپوفیز را ندارند یا به عبارتی دیگر، این تومورها زمینه ژنتیکی ندارند. بیماری نئوپلازی چندگانه غدد درون ریز (Multiple Endocrine Neoplasias) یا (MEN) یک استثنا در این مورد است، به طوری که این بیماری مجموعه‌ای از اختلالات ارثی است که غده‌های سیستم درون ریز بدن از جمله غده هیپوفیز را به سمت تولید بیش از حد هورمون‌های خود سوق می‌دهد.
