زرد شدن رنگ زبان اغلب یک عارضه موقت و بیخطر است که با توجه بیشتر به بهداشت دهان برطرف میشود. با این حال علت زرد شدن زبان در افراد مختلف با هم متفاوت است و در برخی موارد میتواند نشانه اولیه یک بیماری یا مشکل سلامتی باشد. شناخت علت زرد شدن زبان اولین قدم برای بررسی بیشتر و اقدام درمانی مناسب است.
در ادامه این مقاله به بررسی دلایل بروز و راهکارهای خانگی و دارویی درمان زرد شدن زبان میپردازیم و روشهای پیشگیری از ابتلای دوباره به این عارضه را باهم مرور میکنیم. اگر شما هم دچار زردی زبان هستید برای یافتن بهترین راهکار درمانی، تا پایان با ما همراه باشید.
مهم ترین علت زرد شدن زبان چیست؟
دلیل اصلی زرد شدن زبان، تجمع سلولهای مرده، باکتریها و باقیمانده مواد غذایی روی برآمدگیهای ریز سطح زبان (پاپیلاها) است. زمانی که پاپیلاها بهدرستی تمیز نمیشوند، محیط مناسبی برای رشد باکتریها ایجاد میشود و تولید رنگدانههای باکتریایی باعث زرد شدن سطح زبان خواهد شد.
براساس متون قدیمی، علت زرد شدن زبان در طب سنتی ناشی از افزایش صفرا یا ضعف عملکرد اندامهایی مانند کبد و معده است.
سایر علل زردی زبان عبارت است از:
- بهداشت ضعیف دهان
- خشکی دهان
- تنفس دهانی
- سیگار کشیدن و مصرف تنباکو
- زبان جغرافیایی
- عارضه زبان مودار
- مصرف داروهای حاوی بیسموت
- برخی بیماریهای خود ایمنی
- مشکلات و بیمارهای گوارشی
درمان های اساسی زرد شدن زبان
پس از شناخت علل، نوبت به بررسی روشهای درمان زرد شدن زبان میرسد. درمان این عارضه بسته به علت ایجاد آن متفاوت است و میتواند شامل اقدامات ساده خانگی، تغییر سبک زندگی و در برخی موارد درمانهای تخصصی باشد. در این بخش موثرترین روشها برای کاهش زردی زبان و بازگرداندن رنگ طبیعی آن را توضیح میدهیم.
1. ارتقای بهداشت دهان برای درمان زرد شدن زبان
توجه بیشتر به بهداشت دهان و دندان سادهترین روش برای درمان زرد شدن زبان است. مسواک زدن منظم، استفاده از نخ دندان و شستوشوی زبان با مسواک یا ابزارهای مخصوص، تجمع سلولهای مرده و باکتریها در محیط دهان را کاهش داده و زردی سطح زبان را از بین میبرد.
همچنین استفاده منظم از دهانشویههای آنتیباکتریال و حاوی فلوراید میتواند به پاکسازی دهان و دندانها کمک کند. رعایت بهداشت دهان علاوه بر کاهش زردی زبان، بوی بد دهان را هم به حداقل میرساند و سلامت کلی دهان و دندان را تقویت میکند.
2. درمان خشکی دهان برای از بین بردن زردی زبان
کمبود بزاق و خشکی دهان محیط مناسبی را برای تجمع باکتریها و سلولهای مرده فراهم میکند که نتیجه آن زرد شدن سطح زبان است. نوشیدن آب کافی در طول روز، جویدن آدامس بدون قند و استفاده از اسپریها یا ژلهای مرطوبکننده دهان میتواند به افزایش رطوبت و کاهش زردی زبان کمک کند. همچنین بهتر است از مصرف بیش از حد قهوه، چای و الکل که موجب خشکی دهان میشوند، اجتناب کنید.
اگر دارویی مصرف میکنید که موجب خشکی دهان میشوند با مشورت پزشک دوز دارو را تغییر دهید یا با داروی مشابه جایگزین نمایید. چنانچه هنگام خواب تنفس دهانی دارید، با دستگاه رطوبت ساز هوای اتاق را مرطوب کنید. درمان به موقع خشکی دهان، علاوه بر کاهش رنگ زرد، برای پیشگیری از پوسیدگی دندان و مشکلات گوارشی ناشی از کاهش بزاق نیز اهمیت دارد.
3. ترک دخانیات برای درمان زرد شدن زبان
مصرف سیگار و تنباکو یکی از دلایل مهم تغییر رنگ زبان است، زیرا مواد موجود در دود باعث رسوب رنگدانه و تحریک بافتهای دهان میشوند. ترک سیگار نه تنها روشی برای درمان زرد شدن زبان است، بلکه بوی بد دهان را کاهش داده و سلامت لثه و دندانها را بهبود میبخشد. استفاده از برنامههای ترک دخانیات، مشاوره پزشکی و روشهای جایگزین نیکوتین مانند چسبهای نیکوتینی، قرص، آدامس و اسپری بینی میتواند روند ترک را برایتان آسانتر کند. با ترک دخانیات، معمولا زردی رنگ زبان طی چند هفته تا چند ماه برطرف میشود.
4. درمان مشکلات کبدی و صفراوی برای از بین رفتن زردی زبان
در برخی افراد، زرد شدن زبان نشانهای از مشکلات کبد یا اختلالات صفراوی است. تشخیص به موقع توسط پزشک و انجام آزمایشهای مرتبط، اولین گام برای درمان است. اصلاح سبک زندگی شامل رعایت رژیم غذایی سالم، کاهش مصرف چربیهای اشباع، ورزش منظم و رعایت توصیههای پزشکی میتواند عملکرد کبد و صفرا را بهبود دهد. در موارد جدیتر، دارو یا درمان تخصصی لازم است. درمان مشکلات کبدی و صفراوی علاوه بر کاهش زردی زبان، به بهبود سلامت عمومی و پیشگیری از عوارض جدیتر نیز کمک میکند.
روش های دارویی برای درمان زردی دهان
در مواردی که زرد شدن زبان با علائم آزاردهندهای مانند درد، خارش و سوزش همراه باشد، پزشک داروهایی را برای کنترل علائم و درمان بیماریهای زمینهای تجویز میکند. رایجترین روشهای دارویی برای درمان زرد شدن زبان شامل این موارد است:
- داروهای ضد درد: تسکین موقت ناراحتی و بهبود راحتی بیمار
- داروهای بیحسکننده موضعی: کاهش درد و سوزش هنگام خوردن یا نوشیدن
- آنتیهیستامینها: کاهش تورم، قرمزی و ناراحتی ناشی از واکنشهای آلرژیک یا التهابی
- استروئیدهای موضعی: کاهش التهاب، تورم و تحریک سطح زبان
- داروهای ضدقارچ موضعی: از بین بردن عفونت قارچی و بازگرداندن سلامت سطح زبان
- داروهای ضد ویروس و آنتیبیوتیکها: درمان عفونتهای باکتریایی یا ویروسی زمینهای
- داروهای رتینوئید (مشتقات ویتامین A): کمک به ترمیم بافت آسیبدیده، کاهش ضخامت پاپیلاهای زبان و کنترل تجمع سلولهای مرده
- دهانشویه اسید سالیسیلیک: لایهبرداری ملایم و کاهش تجمع سلولهای مرده روی زبان
- کرمهای موضعی با ۳۰٪ اوره: نرم کردن بافتهای خشک و تحریکشده زبان
پیشگیری از زرد شدن زبان
با اقدامات ساده زیر از زرد شدن زبان پیشگیری کنید:
- ترک سیگار و دخانیات
- مسواک زدن منظم و استفاده از نخ دندان حداقل دوبار در روز
- تمیز کردن زبان با مسواک یا اسکراپر زبان
- نوشیدن آب کافی
- پرهیز از غذاهای خیلی چرب، شیرین و چسبنده
- افزایش میزان فیبر در رژیم غذایی
- کنترل بیماریهای زمینهای
- چکاپ منظم دندانپزشکی
برای درمان زرد شدن زبان به چه دکتر مراجعه کنیم؟
اگر زردی زبان مقاوم بوده و با رعایت بهداشت دهان برطرف نشود یا اینکه با درد یا سوزش همراه باشد بهتر است در اسرع وقت به پزشک عمومی یا دندانپزشک مراجعه نمایید. این پزشکان میتوانند علت اصلی زرد شدن زبان را تشخیص داده و اقدام درمانی مناسب مانند پاکسازی حرفهای زبان یا مصرف داروهای خوراکی و موضعی را تجویز کنند. در برخی موارد نیز برای بررسی تخصصی ممکن است فرد به متخصص گوش، حلق و بینی، متخصص بیماریهای دهان، فک و صورت یا حتی متخصص داخلی ی فوق تخصص گوارش ارجاع داده شود.
افرادی که در حال سپری کردن دوره درمان ارتودنسی هستند، در صورت مشاهده زردی زبان باید موضوع را متخصص ارتودنسی خود در میان بگذارند.
زردی زبان یک عارضه موقت است که هر فرد ممکن است با آن مواجه شود. آنچه اهمیت دارد، تشخیص صحیح و به موقع علت و اقدام درمانی مناسب برای رفع مشکل و پیشگیری از بازگشت آن است. در مواردی که زردی زبان شدید باشد و با روشهای ساده برطرف نشود، مراجعه به پزشک یا دندانپزشک توصیه میشود.
برای بیماران تحت درمان ارتودنسی، مواجهه با زردی زبان ممکن است نگرانی ایجاد کند. در این شرایط، دکتر خدیوی، متخصص ارتودنسی در تهران با 25 سال تجربه، میتواند با بررسی دقیق و ارائه راهکارهای تخصصی، علاوه بر حفظ سلامت دهان، به درمان و پیشگیری از زردی زبان در طول دوره ارتودنسی کمک کند.
