مکیدن انگشت چه تاثیری بر دندان های کودکان می‌گذارد؟ + دلایل مکیدن انگشت دست در کودکان چیست؟

مکیدن انگشت در میان نوزادان و کودکان خردسال رفتاری رایج و طبیعی است که معمولاً تا سن سه تا چهار سالگی مشاهده می شود. این عمل از دوران جنینی، یعنی زمانی که کودک هنوز در رحم مادر قرار دارد، آغاز می شود و حتی ممکن است باعث ایجاد تاول های کوچکی روی انگشتان یا مچ پا نوزاد شود. مکیدن انگشت برای بسیاری از کودکان نوعی رفتار آرامش بخش محسوب می شود و به آنها احساس امنیت و راحتی می دهد، به ویژه هنگام خواب یا در زمان های اضطراب و خستگی. این رفتار معمولاً تا سنین ابتدایی کودکی ادامه دارد و در بیشتر موارد، نیاز به درمان پزشکی خاصی ندارد.

با این حال، اگر مکیدن انگشت پس از چهار سالگی ادامه پیدا کند، می تواند منجر به بروز مشکلاتی در رشد طبیعی فک و دندان ها شود. فشار مداوم بر دندان های در حال رشد ممکن است باعث تغییر در حالت قرارگیری آنها، انحراف فک بالا یا پایین، و حتی تأثیر منفی بر الگوی گفتاری کودک شود. به همین دلیل آگاهی والدین از مراحل طبیعی این رفتار، زمان مناسب برای مداخله، و روش های اصولی بازداشتن کودک از مکیدن انگشت اهمیت فراوانی دارد. در این مقاله سعی داریم رفتار مکیدن انگشت در کودکان را از جنبه های روانی، فیزیولوژیکی و دندانی بررسی کنیم و راهکارهای علمی و عملی برای پیشگیری از عوارض آن را ارائه دهیم. توجه داشته باشید که مطالب این مقاله صرفاً جهت آگاهی والدین تهیه شده و جایگزین مشاوره یا درمان پزشکی تخصصی نیست؛ در صورت مشاهده علائم نگران کننده باید حتماً با پزشک یا دندانپزشک کودکان مشورت شود

---

فهرست مطالب

• بررسی اختلال مکیدن انگشت و نحوه ترک آن
• علت مکیدن انگشت در کودکان چیست؟
• مکیدن انگشت نوزاد نشانه چیست؟
• مکیدن انگشت در بزرگسالان نشانه چیست؟
• عوارض مکیدن انگشت نوزادان و کودکان چیست؟
• مکیدن انگشت چه تاثیری بر دندان های کودکان می‌گذارد؟
• معرفی روش های درمان عادت مکیدن انگشت
• سخن پایانی و سوالات متداول

---

بررسی اختلال مکیدن انگشت و نحوه ترک آن

مکیدن انگشت در نوزادان یک رفتار طبیعی و غریزی است که به کسب آرامش و آمادگی برای تغذیه کمک می‌کند. اغلب نوزادان از بدو تولد، انگشتان دست یا پای خود را می‌خورند. این رفتار حتی در حالت جنینی و در رحم مادر نیز مشاهده می‌شود.

علاوه بر نوزادان، بسیاری از کودکان نوپا و خردسالان نیز این کار را انجام داده و اغلب، پیش از رسیدن به سن مدرسه انجام آن را متوقف می‌کنند. بر اساس مطالعات، نیاز به آرامش، آماده شدن برای خواب یا غذا خوردن و مقابله با استرس و اضطراب، اصلی‌ترین علت دست در دهان گذاشتن کودکان به حساب می‌آید. یعنی انجام این کار می‌تواند پاسخی به محرک‌ها و وقایع محیطی باشد. از این جمله می‌توان به دور شدن از آغوش والدین، قرار گرفتن در مکان‌های ناشناخته و خستگی بیش از اندازه اشاره کرد.

بنابراین، انگشت خوردن نوزاد سه ماهه رفتاری عادی بوده و پس از مدتی، خودبه‌خود متوقف می‌شود. با وجود این، در مواردی انجام این کار می‌تواند تبدیل به عادت شده و برای چندین سال ادامه یابد.

علت مکیدن انگشت در کودکان چیست؟

نوزادان به طور طبیعی، یک رفلکس مکندگی دارند. در واقع آنها برای زنده ماندن به آن نیاز دارند. این روشی است که غذا می خورند و آنها را آرام می کند. کودکان در حالی که پرستاری می شوند ،ممکن است نیازی به مکیدن شست خود یا استفاده از یک پستانک نداشته باشند. تا وقتی که مادرشان بیاید و آنها را تغذیه کند ،که آنها را آرام می کنند. با این حال، طبیعی است که نوزاد شش ماهه تا دو ساله، یکی یا دو تا از انگشتانش را در دهانش بگذارد و آنها را میک بزند. این یکی از مراحل رشد آنهاست، راهی که آنها خودشان را آرام می کنند.

بسیاری از والدین فکر می کنند، که دادن پستانک به آنها بهتر از مکیدن انگشت شست شان است. آنها می گویند، زمانی که وقتش برسد، بیرون کشیدن و رهایی دادن کودک از پستانک، بسیار راحت تر از انگشتانشان است؛ نمیتوانید انگشت شست شان را بیرون بکشید و از آنها دور نگه دارید. با این حال، هر دو مورد اینها، عواقب مشابهی را در صورت استفاده دارد.

مکیدن انگشت نوزاد نشانه چیست؟

مکیدن انگشت نوزاد یک رفتار طبیعی و غریزی است که معمولاً نشانه گرسنگی بوده و نوعی ابراز آمادگی برای غذا خوردن به‌حساب می‌آید. با این حال، نوزادان از دهان خود به عنوان ابزاری برای شناسایی اندام‌هایی نظیر دست و پای خود نیز استفاده می‌کنند.

در کودکان نوپا، این کار به طور عمده از نیاز به امنیت ناشی شده و برای کاهش استرس، ترس، بی‌قراری یا اضطراب به‌کار می‌رود. با این حال، بعضی خردسالان این رفتار را در واکنش به گرسنگی و خواب‌آلودگی هم نشان می‌دهند؛ بنابراین، انگشت مکیدن نوزاد چهار ماهه را نمی‌توان امری نگران‌کننده دانست. این رفتار احتمالاً در سنین ۲ تا ۴ سالگی به‌کلی برطرف می‌شود. با توجه به آن چه گفته شد، اصلی‌ترین علت دست در دهان گذاشتن کودکان را می‌توان عواملی نظیر استرس، گرسنگی یا خواب‌آلودگی دانست.

مکیدن انگشت در بزرگسالان نشانه چیست؟

مکیدن انگشت در بزرگسالان رفتاری غیر معمول است و معمولاً ریشه در مسائل روان شناختی یا عاطفی دارد. اگر چه این رفتار در دوران کودکی طبیعی و بخشی از رشد نوزاد محسوب می شود، ولی تداوم آن تا بزرگسالی می تواند نشانه وجود اضطراب، استرس مزمن یا اختلالات رفتاری باشد. بیشتر بزرگسالانی که این رفتار را انجام می دهند، از مکیدن انگشت برای کاهش تنش یا احساس آرامش استفاده می کنند، مشابه همان احساسی که در دوران کودکی تجربه کرده اند. در واقع، مکیدن انگشت می تواند به عنوان مکانیزمی ناخودآگاه برای مقابله با فشارهای روانی یا احساسی عمل کند، به ویژه در افرادی که در کودکی نتوانسته اند این عادت را ترک کنند یا در معرض اضطراب های شدید قرار داشته اند.

از نظر روانشناسی، مکیدن انگشت در بزرگسالی ممکن است نشانه بازگشت به مرحله ای از رشد روانی باشد که فرد در آن احساس امنیت و وابستگی بیشتری داشته است. این رفتار می تواند با اضطراب اجتماعی، تنهایی، افسردگی یا نیاز شدید به آرامش ارتباط داشته باشد. برخی مطالعات نشان داده اند که تکرار رفتارهای کودکانه در بزرگسالی، مانند مکیدن انگشت یا جویدن ناخن، نوعی راه فرار ذهنی از مشکلات یا تعارضات درونی است. در بعضی موارد این رفتار به عنوان بخشی از اختلال وسواس فکری-عملی (OCD) یا اختلالات اضطرابی نیز شناخته می شود.

از نظر جسمی، مکیدن انگشت در بزرگسالی می تواند به دندان ها، لثه و شکل فک آسیب برساند. فشار مداوم بر دندان های جلو ممکن است باعث نامرتب شدن آنها یا عقب رفتن لثه شود. همچنین پوست اطراف انگشت ممکن است دچار خشکی، زخم یا التهاب شود. درمان این عادت معمولاً نیازمند رویکرد چندوجهی است؛ یعنی ترکیبی از درمان های روانشناختی مثل روان درمانی یا مشاوره فردی، و در صورت نیاز بررسی وضعیت دهان و دندان توسط دندانپزشک. افراد باید یاد بگیرند راه های سالم تری برای کاهش استرس مانند ورزش، تنفس عمیق، یا فعالیت های هنری را جایگزین کنند.

در نهایت، مکیدن انگشت در بزرگسالان نباید با شرم یا سرزنش مواجه شود، بلکه باید به عنوان نشانه ای از یک نیاز روانی درونی مورد توجه قرار گیرد. مراجعه به روانشناس برای شناسایی علت پنهان این رفتار، گامی مهم در درمان و بازگشت به الگوی رفتاری سالم است. آگاهی، درک و حمایت خانواده و اطرافیان می تواند نقش کلیدی در موفقیت درمان این رفتار ایفا کند.

عوارض مکیدن انگشت نوزادان و کودکان چیست؟

انگشت مکیدن به‌ویژه اگر با شدت و برای طولانی‌مدت انجام شود به شکل قابل‌توجهی بر روی تغییر شکل دندان‌ها، فک و سقف دهان تأثیرگذار خواهد بود. این امر از فشار شدید و مکرری ناشی می‌شود که در هنگام انجام این کار به وجود می‌آید. از مهم‌ترین عوارض مکیدن انگشت نوزادان و کودکان می‌توان موارد زیر را برشمرد:

1. اوربایت دندان (overbite)

در حالت عادی، دندان‌های بالا و پایین به طور منظم بر روی هم قرار گرفته و جفت یا هم‌تراز می‌شوند. اوربایت دندان به معنای به‌وجود آمدن هم‌پوشانی قابل‌توجه دندان‌های بالا و پایین بوده و علاوه بر تغییر چهره ممکن است برخی مشکلات دیگر را نیز به همراه داشته باشد.

2. تغییر شکل دندان‌ها

مکیدن شدید و طولانی‌مدت انگشت ممکن است باعث تغییر شکل، کج شدن و جابه‌جایی دندان‌های جلو شود. این امر، فرآیند غذا خوردن و جویدن را به شدت دچار مشکل کرده و ظاهر ناخوشایندی را هم برای کودک ایجاد می‌کند. در عین حال، بروز این آسیب می‌تواند از بسته شدن کامل دهان جلوگیری کرده و مشکلات متعددی را به همراه داشته باشد.

3. تغییر شکل فک بر اثر مکیدن انگشت

تغییر شکل فک از شایع‌ترین عوارض مکیدن انگشت به حساب می‌آید. این امر، علاوه بر تحت تأثیر قرار دادن ظاهر افراد و ایجاد مشکلاتی در زمینه غذا خوردن می‌تواند با ایجاد اختلال در الگوی گفتاری توأم باشد.

4. قرار گرفتن در معرض ابتلا به انواع بیماری‌ها

کودک در هنگام بازی با اشیاء گوناگونی در تماس بوده و دست خود را به دهان می‌برد. انجام این کار می‌تواند بدن او را در معرض انواع میکروب‌ها و ویروس‌ها قرار دهد.

مکیدن انگشت چه تاثیری بر دندان های کودکان می‌گذارد؟

مکیدن انگشت شست در برخی از کودکان تبدیل به یک عادت شده است. اغلب این کودکان زمانی که نیاز به آرامش دارند، برای آرام کردن خود انگشت شست خود را می‌مکند. این عادت می‌تواند از نوزادی تا سنین کودکی ادامه داشته باشد.

اگر این عادت نادرست برای یک مدت طولانی ادامه داشته باشد، سلامتی دندان های کودکان به شدت به خطر می‌افتد. مکیدن انگشت با گذشت زمان، می‌تواند باعث به هم ریختن فرم صحیح دندان ها شود. این مشکلات تنها محدود به کج شدن دندان ها نمیشود، و ممکن است حتی در ساختار فک کودکان که هنوز در حال رشد و توسعه است، اختلالاتی ایجاد کند. مجموع این اتفاقات می‌تواند باعث بروز مشکلات مال اکلوژن شود.

مال اکلوژن و مشکلاتی دیگر تراز دندان ها نیازمند درمان های ارتودنسی هستند. انواع خفیف تا متوسط مال اکلوژن و برخی مشکلات دیگر دندان معمولا با درمان های ارتودنسی نظیر بریس ها یا الاینر اصلاح می‌شود. اما نمونه های شدیدتر حتی ممکن است نیازمند انجام عمل جراحی باشد.

معرفی روش های درمان عادت مکیدن انگشت

قبل از هر اقدامی، کودک و والدینش باید بخواهند که درمان صورت گیرد وگرنه هرگونه تلاشی بی‌فایده است. برخی کودکان با ورود به مهد کودک یا پیش دبستانی به دلیل فشار دوستان، عادت را کنار می‌گذارند. قبل از تلاش برای ترک عادت، تنش‌های روحی کودک باید توسط دندانپزشک معالج ارزیابی گردد. بهتر است درمان بچه‌هایی که اخیرا تغییرات مهمی در زندگیشان داشته‌اند، مثلا به شهر یا کشور جدیدی مهاجرت کرده‌اند، مدرسه‌شان را تغییر داده‌اند، یا والدینشان از هم جدا شده‌اند، به تعویق بیفتد.

بطور کلی چهار روش برای توقف عادت توصیه شده است:

1- مشاوره با بیمار

شامل صحبت کردن با کودک در مورد عواقب ادامه دادن عادت مکیدن و بویژه تاثیر آن بر نازیبا شدن دندان‌ها و چهره اوست. برای درک بهترکودک، می‌توان عکسی از اثر نامطلوب عادت مکیدن انگشت بر دندان‌ها و فک را تهیه کرد. به کودک نشان داد.

دیده شده که تاثیر روش مشاوره، بر روی کودکان بزرگ‌تر و آنهایی که فشار جامعه را برای ترک عادت احساس می‌کنند، بیشتر است.

2- پلاک‌های عادت شکن

درصورتی که عادت، پس از مشاوره همچنان ترک نشده ولی کودک واقعا مایل به ترک آن است، می‌توان از این درمان استفاده کرد. در این روش وسیله‌ای ثابت در دهان کودک قرار می‌گیرد. این روش هم بطور فیزیکی مانع انجام عادت شده و لذت مکیدن را از بین می‌برد و هم به عنوان یک یادآور عمل می‌کند. جهت ترک کامل عادت، معمولا این وسایل باید حداقل بمدت شش ماه استفاده شوند.

3- سیستم پاداش

در این روش قراردادی بین کودک و والدین یا کودک و دندانپزشک بسته می‌شود. همچنین این قرارداد به سادگی بیان می‌شود که کودک برای مدت خاصی، عادت را ترک می‌کند. در مقابل جایزه‌ای دریافت خواهد کرد. به عنوان مثال می‌توان جدولی ماهانه تنظیم کرد و بر روی کمد اتاق خواب کودک نصب کرد. به ازای هر روز که کودک عادت را ترک کرد، یک ستاره در محل مربوطه بر روی جدول چسبانید. در هر پنج ستاره، یک جایزه ویژه برای وی در نظر گرفت. باید همزمان با این کار، کودک را بصورت کلامی هم تشویق کرد. روش پاداش در صورتی که با درمان یادآوری تلفیق شود، تاثیر مفید بیشتری دارد.

4- یادآوری

برای کودکانی مناسب است که خودشان مایل به توقف عادت هستند ولی به مقداری کمک نیاز دارند. در این روش باید ابتدا هدف درمان را خوب برای کودک توضیح داد. سپس از برخی بانداژهای چسبنده ضد آب، دستکش‌های یک انگشتی یا جوراب، بویژه در طول ساعات خواب بر روی انگشت یا دست کودک استفاده کرد. همچنین برخی محلول‌های تلخ (شبیه لاک ناخن) برای این منظور در داروخانه‌ها وجود دارند که می‌توان بر اساس نیاز در طول روز یا قبل خواب بر روی ناخن انگشت کودک بکار برد.

نکته مهم این است که کودک باید درک کند هدف همه این روش‌ها، یادآوری این موضوع به کودک است که انگشتش را در دهانش قرار ندهد. در صورتی که کودک احساس کند این روش‌ها جنبه تنبیهی دارند، کارایی لازم را نخواهند داشت.

سخن پایانی

شما در این مقاله با دلایل مکیدن انگشت در کودکان آشنا شدید. همچنین از تاثیرات آن بر روی دندانها آگاه شدید. اگر سوال یا نظری دارید آن را در کامنت مرح کنید تا در اسرع وقت توسط ما جواب داده شود.

سوالات متداول