به احتمال زیاد مطالب زیادی را درباره چرخه قاعدگی شنیده و اطلاعاتی راجع به آن دارید، مانند اینکه دوره های پریودی شما اغلب چه مدت است و میزان و شدت آن چقدر می باشد. در این صفحه نگاهی دقیق تر به چرخه قاعدگی زنان، تخمک گذاری و دوره های قاعدگی می اندازیم. واضح است که هیچ وب سایتی نمی تواند جایگزین صحبت و مشورت با یک متخصص بهداشت و درمان را بگیرد، اما باید درک کلی و خوبی از نحوه و چگونگی کار آن را به شما بدهد. در این مقاله به بررسی چرخه های قاعدگی و تخمک گذاری می پردازیم.
فهرست مطالب
- درباره چرخه های قاعدگی و تخمک گذاری
- معرفی آگاهی داشتن از چرخه تخمک گذاری
- تخمک گذاری چگونه انجام می‌شود؟
- چه زمانی تخمک گذاری انجام می‌شود؟
- معرفی علائم تخمک گذاری
- سخن پایانی و سوالات متداول
درباره چرخه های قاعدگی و تخمک گذاری
طول چرخه قاعدگی زنان با یکدیگر متفاوت است و بیش ترین طول چرخه قاعدگی بین ۲۳ تا ۳۵ روز است. هر نوع تغییری که در طول چرخه قاعدگی اتفاق می افتد خیلی شبیه به طول چرخه قاعدگی، قبل از تخمک گذاری است که فاز فولیکولار نامیده می شود.
برای بیشتر زنان، مدت زمان بین تخمک گذاری یعنی زمانی که تخمک از تخمدان آزاد می شود و دوره ماهانه، بین ۱۲ تا ۱۶ روز است که به عنوان فاز اوتئال شناخته می شود. درباره راه‌های درمان افسردگی زنان بیشتر بدانید.
دوره پریود شما
اولین روز چرخه قاعدگی، اولین روز از دوره پریود شماست (روز اول). دوره پریود معمولا بین 3 تا 7 روز طول می کشد. شما احتمالا می توانید هر دوره پریودی خود را از روی دردهای قاعدگی پیدا کنید و این درد در چند روز اول، بدتر می شود.
به دلیل اینکه هورمون های بدن شما به طور فعال، لایه های رحم را که در طول چرخه قاعدگی قبلی ساخته شده اند را از بین می برند.
آماده شدن برای چرخه های قاعدگی و تخمک گذاری
با شروع دوره ماهیانه، هورمون تحریک کننده فولیکول (FSH) توسط غده هیپوفیز در مغز، تولید می شود. این یک هورمون اصلی برای تحریک تخمدان ها به شمار می رود که در تولید تخمک های بالغ، نقش دارد. فولیکولها حفره هایی پر از مایع هستند که درون تخمدان قرار دارند.
- بیشتر بدانید: معرفی بهترین پزشکان متخصص زنان و زایمان در تهران
هر فولیکول شامل یک تخمک نابالغ است. FSH تعداد زیادی از فولیکول ها را به منظور تولید هورمون استروژن، تحریک می کند. سطح استروژن در اولین روز از دوره پریود شما، در پایین ترین سطح خود قرار دارد و پس از آن، با رشد فولیکول ها، مقدار این هورمون رو به افزایش می گذارد.
در ابتدا تعدادی از فولیکول ها شروع به رشد می کنند، اما معمولا یک فولیکول غالب شده و این تخم در داخل فولیکول بزرگ تر می شود. در همین زمان، مقدار هورمون استروژن در بدن شما افزایش می یابد و باعث می شود که لایه و پوشش رحم، به واسطه مواد غذایی و خون ضخیم تر شود؛ یعنی اگر باردار شوید، تخم بارور شده تمام مواد مغذی را در اختیار خواهد داشت و از آنها برای رشد خودش استفاده می کند.
سطح بالای هورمون استروژن نیز با شکل مخاطی که مناسب اسپرم باشد در ارتباط است. (نام فنی آن مخاط دهانه رحم (FCM) می باشد). شما احتمالا متوجه این ترشحات رقیق و لیز که ممکن است به صورت یک مایع سفید رنگ کدر باشد، شده باشید. اسپرم به راحتی و به واسطه این مایع مخاطی می تواند شنا کند و به مدت چند روز در آن زنده بماند.
معرفی آگاهی داشتن از چرخه تخمک گذاری
1- تخمک گذاری
سطح هورمون استروژن در بدن شما هنوز هم در حال افزایش است و سرانجام باعث افزایش سریع هورمون لوتئینیزه می شود (جریان سریع و غیرعادی LH). جریان سریع LH باعث می شود که فولیکول غالب پاره شده و تخم بالغ از داخل تخمدان و از محلی که وارد لوله فالوپ می شود، آزاد شود. این فرآیند با عنوان تخمک گذاری شناخته می شود.
تصور اکثریت زنان بر این است که در روز چهاردهم، تخمک گذاری می کنند، اما روز چهاردهم، فقط یک عدد میانگین است و بیشتر زنان در روز های متفاوتی از چرخه قاعدگی، تخمک گذاری می کنند… روز تخمک گذاری از یک چرخه تا چرخه دیگر متغیر خواهد بود. بعضی از زنان ادعا می کنند که در زمان تخمک گذاری، درد شدیدی را حس می کنند، اما تعداد زیادی از آنها هیچ احساس و نشانه ای مبنی بر تخمک گذاری ندارند.
2- مرحله بعد از تخمک گذاری
زمانی که تخمک یا نطفه، آزاد می شود، در امتداد لوله فالوپ به سمت رحم حرکت می کند. تخمک این توانایی را دارد که تا ۲۴ ساعت زنده بماند. زنده ماندن اسپرم متغیر است، اما به طور معمول بین ۳ تا ۵ روز می تواند زنده بماند، بنابراین روزهای منتهی به تخمک گذاری و روز تخمک گذاری، قدرت باروری بیشتری دارید و به احتمال زیاد باردار میشوید. به محض تخمک گذاری، فولیکول شروع به تولید هورمون دیگری به نام پروژسترون می کند.
- بیشتر بخوانید: تفاوت ماما و متخصص زنان و زایمان چیست؟
پروژسترون شروع به ساختن دیواره رحم می کند تا رحم را برای تخم بارور شده آماده کند. در ضمن، فولیکول خالی که درون تخمدان قرار دارد شروع به کوچک شدن می کند، اما تولید پروژسترون را ادامه می دهد و علاوه بر این شروع به تولید استروژن نیز می کند. در این مرحله ممکن است علائم فشار و درد قبل از قاعدگی (PMS) ازجمله حساسیت پستان ها، بزرگ شدن شکم، رخوت و بیحالی، افسردگی و بداخلاقی را تجربه کنید.
3- آماده شدن برای دوره بعدی پریود
همزمان با کوچک شدن فولیکول خالی، اگر تخمکی بارور نشده باشد، باعث می شود که سطوح استروژن و پروژسترون کاهش پیدا کند. بدون وجود سطوح بالای هورمون ها، لایه ضخیم رحم تجزیه و شکسته می شود و بدن شروع به ریزش این لایه ها می کند. این مرحله، شروع پریود شما و شروع دوره بعدی قاعدگی است.
اگر تخمکی بارور شده باشد، با موفقیت به داخل پوشش رحم وارد می شود که معمولا در حدود یک هفته پس از باروری این اتفاق می افتد. به محض اینکه تخمک بارور شده در جای خود قرار می گیرد، بدن شروع به تولید هورمون بارداری و گونادوتروپین کوریونی انسانی (hCG) می کند تا فولیکول خالی را فعال نگه دارد.
تولید هورمون های استروژن و پروژسترون به منظور پیشگیری از ریزش دیواره رحم تا زمانی ادامه پیدا می کند که جفت (که شامل تمام مواد مغذی مورد نیاز جنین است) به اندازه کافی بزرگ شود و بتواند به حفظ و بقاء بارداری کمک کند.
تخمک گذاری چگونه انجام می‌شود؟
یک جنین دختر در بدو تولد دارای ۱ تا ۲ میلیون تخمک نابالغ است که با رسیدن به سن بلوغ جنسی دختران، شروع به آزاد کردن این تخمک‌ها می‌کند. یک زن به طور میانگین حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰ تخمک در طول زندگی خود آزاد می‌کند. با هر چرخه قاعدگی ماهانه، بدن زن برای بارداری احتمالی آماده می‌شود. این چرخه توسط هورمون‌ها، از جمله هورمون‌های جنسی استروژن و پروژسترون، و همچنین هورمون محرک فولیکول و هورمون لوتئینه کننده تنظیم می‌شود. هورمون‌ها نقش کلیدی در تمام مراحل چرخه قاعدگی دارند و به تخمک اجازه بلوغ و در نهایت آزاد شدن می‌دهند.
دستگاه تناسلی زنان که از رحم، لوله‌های فالوپ، دهانه رحم و غیره تشکیل شده است وظیفه تشکیل لقاح و تخمک گذاری را بر عهده دارد. یافته‌ها نشان می‌دهد اسپرم‌ها می‌توانند تا سه روز بعد از ورود به دستگاه تناسلی زنان زنده بمانند. زمانی که یک تخمک بالغ می‌شود و به لوله‌های فالوپ می‌رود، اسپرم موجود در دستگاه تناسلی آن را بارور می‌کند. برای اینکه بارداری اتفاق بیفتد، یک سلول اسپرم باید تخمک را ظرف ۱۲ تا ۲۴ ساعت پس از تخمک‌گذاری بارور کند. تخمک بارور شده سپس به رحم می‌رود، جایی که می‌تواند به دیواره رحم بچسبد و به جنین تبدیل شود.
در طول تخمک گذاری، دیواره‌های رحم نیز ضخیم می‌شوند تا برای تخمک بارور شده آماده شوند. اما اگر تخمک بارور نشود، پوشش رحم حدود دو هفته بعد ریخته می‌شود و باعث شروع پریود می‌شود. اما صرف قاعدگی همیشه نشان دهنده این نیست که یک زن در حال تخمک‌گذاری است.
چه زمانی تخمک گذاری انجام می‌شود؟
اکنون که تخمک گذاری چیست را بررسی کردیم، احتمالاً از خود می پرسید که تخمک‌گذاری چه زمانی اتفاق می‌افتد. شاید شنیده باشید که تخمک گذاری معمولا در روز ۱۵ سیکل قاعدگی شما اتفاق می‌افتد، اما برای همه یکسان نیست. اگر شما مانند اکثر زنان در سنین باروری هستید، سیکل قاعدگی شما بین ۲۸ تا ۳۲ روز طول می‌کشد و تخمک گذاری معمولا بین روزهای ۱۰ تا ۱۹ این چرخه، یعنی حدود ۱۲ تا ۱۶ روز قبل از قاعدگی بعدی شما انجام می‌شود.
به طور کلی در زنان سالم، تخمک گذاری ۱۴ روز قبل از شروع قاعدگی اتفاق می‌افتد. بنابراین اگر سیکل شما ۳۵ روزه باشد، تخمک‌گذاری در روز ۲۱ سیکل اتفاق می‌افتد، اما اگر سیکل شما ۲۱ روزه باشد، تخمک گذاری در روز هفتم اتفاق می‌افتد.
معرفی علائم تخمک گذاری
علائم تخمک‌گذاری ممکن است از زنی به زنی دیگر متفاوت باشد، اما چندین علامت رایج نطفه گذاری وجود دارد که ممکن است احساس کنید. قبل و در حین تخمک گذاری، تغییرات هورمونی می‌تواند کل بدن را تحت تاثیر قرار دهد و علائم نطفه گذاری را ایجاد کند. این موارد می‌توانند راهی قدرتمند برای دانستن زمان تخمک گذاری شما باشند. بسیاری از زنان علائم تخمک‌گذاری را تا پنج روز قبل از تخمک‌گذاری و همچنین روز آن تجربه می‌کنند و ممکن است تا یک روز پس از تخمک‌گذاری نیز ادامه داشته باشند.
اما اگر هیچ علامتی از تخمک‌گذاری متوجه نشدید، نگران نباشید. این اتفاق به این معنی نیست که این شما تخمک گذاری انجام نداده‌اید. بیشتر زنان هیچ سرنخی از تخمک‌گذاری خود ندارند. اگر بتوانید علائم رایج تخمک گذاری ذکر شده در زیر را تشخیص دهید، می‌تواند به شما در پیش بینی زمان احتمالی تخمک‌گذاری کمک کند.
۱. تغییر مخاط دهانه رحم
ترشحات واژن و تغییرات مخاط دهانه رحم یکی از علائم تخمک‌گذاری است که ممکن است تجربه کنید. البته در نظر داشته باشید در برخی مواقع ترشحات واژن می‌تواند نشان‌دهنده یک بیماری خاص باشد و همیشه به معنای تخمک‌گذاری نیست! با نزدیک شدن به تخمک‌گذاری، بدن شما استروژن بیشتری تولید می‌کند، که باعث می‌شود مخاط دهانه رحم مانند سفیده تخم مرغ کشیده و شفاف شود، که به اسپرم کمک می‌کند تا به سمت تخمک آزاد شده در طول تخمک گذاری شنا کند. تغییرات مخاط دهانه رحم در بیشتر زنان اتفاق می‌افتد، اما باید بدانید که به دنبال چه هستید. میزان مخاط دهانه رحم، ظاهر و احساس آن در زنان متفاوت است.
برای آزمایش تخمک‌گذاری، یک انگشت تمیز را وارد واژن کنید، مقداری از مخاط را بردارید و سپس ترشحات را بین انگشت شست و انگشت اشاره خود بکشید. اگر چسبناک و کشدار یا خیلی مرطوب و لغزنده است، این نشانه خوبی است که در مرحله باروری هستید.
۲. افزایش حواس
برای برخی از زنان، حس بویایی حساس‌تر در نیمه دوم چرخه قاعدگی طبیعی می‌تواند نشانه‌ای از تخمک‌گذاری باشد. در این مرحله باروری، بدن شما آماده است تا بیشتر جذب فرمون مردانه آندروسترون شود. برخی از زنان نیز افزایش حس چشایی را گزارش می‌دهند.
۳. درد و حساسیت در سینه
سینه‌های حساس یا نوک سینه‌های دردناک می‌توانند نشانه دیگری از تخمک‌گذاری باشند. درد سینه به دلیل هجوم هورمون‌هایی که درست قبل و بعد از تخمک‌گذاری وارد بدن شما می‌شوند، اتفاق می‌افتد. برخی از زنان این حساسیت را درست قبل از تخمک‌گذاری تجربه می‌کنند، در حالی که برخی دیگر ممکن است بلافاصله پس از تخمک گذاری آن را احساس کنند.
۴. درد خفیف لگن یا پایین شکم
بسیاری از زنان تعجب می کنند که آیا می‌توانند تخمک‌گذاری را احساس کنند؟ برای برخی، پاسخ در واقع بله است. تخمک‌گذاری معمولاً به عنوان یک درد زیر شکم در زنان به صورت خفیف و در یک طرف یا طرف دیگر شکم و لگن حس می‌شود (هر بار در یک طرف نیست). پس دردهای تخمک‌گذاری چگونه هستند؟ درد تخمک‌گذاری که Mittelschmerz نامیده می‌شود، می‌تواند مانند یک گرفتگی شدید یا کسل‌کننده در سمتی از شکم باشد، جایی که تخمدان در حال آزاد کردن تخمک است. این عارضه جانبی تخمک گذاری می‌تواند بین چند دقیقه تا چند ساعت ادامه داشته باشد. همچنین ممکن است خونریزی خفیف واژینال، ترشح یا حالت تهوع همراه با درد را تجربه کنید که معمولاً خفیف و کوتاه مدت است.
نیازی به نگرانی در مورد درد تخمک‌گذاری که با داروهای ضد التهابی از بین می‌رود وجود ندارد. اما اگر درد تخمک گذاری مداوم یا شدید است، برای رد بیماری‌هایی مانند آندومتریوز یا کیست تخمدان به پزشک مراجعه کنید. بیشتر پزشکان توصیه می‌کنند که هر ماه علائم تخمک‌گذاری خود را کنترل و ثبت کنید تا متوجه شوید که چه چیزی برای بدن شما طبیعی است، بنابراین می‌توانید به راحتی علائم و نشانه‌های تخمک‌گذاری غیرطبیعی را تشخیص دهید.
۵. لکه بینی یا ترشحات خفیف واژن
ترشحات قهوه‌ای رنگ یا لکه بینی در حین تخمک‌گذاری طبیعی است، اما نه آنقدر رایج. این علامت تخمک‌گذاری زمانی رخ می‌دهد که فولیکولی که تخمک در حال رشد را احاطه کرده و از آن محافظت می‌کند، بالغ شده، رشد می‌کند و سپس پاره می‌شود و در نتیجه مقدار کمی خونریزی ایجاد می‌شود. با افزایش سن، خون به رنگ قهوه ای در می‌آید، به همین دلیل است که ترشحات تخمک گذاری ممکن است از قرمز تا قهوه‌ای تیره متغیر باشد. جای نگرانی نیست مگر اینکه لکه بینی ادامه پیدا کند، در این صورت باید به پزشک مراجعه کنید تا علائم عفونت و احتمال حاملگی خارج از رحم را بررسی کند اگر از نظر جنسی فعال بوده‌اید.
۶. تغییر میل جنسی
تغییر در میل جنسی یکی دیگر از علائم رایج تخمک‌گذاری است. برخی از زنان متوجه می‌شوند که میل جنسی آنها در طول تخمک گذاری افزایش می‌یابد، که ممکن است راه مادر طبیعت برای اطمینان از زنده نگه داشتن گونه‌ها باشد! اما همانطور که می‌دانید، میل جنسی می‌تواند تقریباً تحت تأثیر هر چیزی قرار بگیرد.
۷. تغییرات در دهانه رحم
در طول تخمک‌گذاری، دهانه رحم شما ممکن است بالاتر قرار گیرد و همچنین نرم‌تر و بازتر شود. شما می‌توانید دهانه رحم خود را به همراه مخاط خود برای علائم تخمک گذاری بررسی کنید، اما یادگیری تفاوت‌هایی که احساس می‌کنید ممکن است زمان ببرد و اغلب دشوارتر از مشاهده سایر علائم تخمک‌گذاری ذکر شده در بالا است. اگر می‌خواهید سعی کنید تغییرات دهانه رحم را به‌عنوان نشانه تخمک‌گذاری راحت‌تر بررسی کنید، سعی کنید هر زمانی که می‌خواهید از تامپون یا نوار بهداشتی احساس کنید با استفاده از انگشت خود دهانه رحم خود را احساس کنید. در بسیاری از زنان با چرخه منظم، درست قبل از تخمک‌گذاری، دهانه رحم نرم‌تر است، مانند لمس لبهای شما، اما بعد از تخمک‌گذاری، دهانه رحم سفت‌تر می‌شود، بیشتر شبیه لمس نوک بینی است.
۸. حالت تهوع و سردرد
بسیاری از زنان می‌پرسند، “آیا تخمک گذاری می‌تواند ما را بیمار کند؟” پاسخ بله است. حالت تهوع و سردرد دو عارضه جانبی احتمالی تخمک‌گذاری به دلیل تغییر سطح استروژن و پروژسترون شما هستند.
۹. تغییر در دمای پایه بدن
اگرچه ممکن است واقعاً این علامت را احساس نکنید، اما همچنان می‌تواند نشانه‌ای از تخمک‌گذاری باشد. همانطور که در بالا ذکر شد، دمای پایه بدن شما در طول تخمک‌گذاری افزایش می‌یابد و در آن زمان بالا می‌ماند. پس از ردیابی دمای پایه بدن خود برای چند ماه، به راحتی متوجه الگوها و شناسایی تغییرات قابل توجه خواهید شد.
درک زمان تخمک‌گذاری برای باردار شدن کلیدی است، اما همچنین می‌تواند سرنخ‌هایی در مورد اینکه چرا ناگهان علائم خاصی را تجربه می کنید به شما بدهد. وقتی علائم تخمک‌گذاری را می‌دانید، صرف نظر از اینکه قصد بارداری دارید یا نه، می‌توانید بهتر آماده باشید. هر چه بیشتر با بدن خود هماهنگ باشید، بهتر می‌توانید زمان تخمک گذاری را پیش بینی کنید.
۱۰. تغییرات در بزاق دهان
استروژن و پروژسترون قوام بزاق خشک شده را قبل یا در حین تخمک‌گذاری تغییر می‌دهند و باعث شکل گیری الگوها می‌شوند. این الگوها در بزاق خشک شده ممکن است در برخی از زنان شبیه کریستال یا سرخس به نظر برسد. سیگار کشیدن، خوردن، نوشیدن و مسواک زدن همگی می‌توانند این اثرات را بپوشانند و این نشانگر تخمک‌گذاری کمتر از دیگر علائم‌ها قابل رویت است.
سخن پایانی
شما در این مقاله با چرخه قاعدگی و تخمک گذاری در بدن آشنا شدید. همچنین از علائم تخمک گذاری آگاه شدید. اگر سوال یا نظری دارید آن را در کامنت مطرح کنید تا در اسرع وقت توسط ما جواب داده شود.
سوالات متداول
درد تخمک‌گذاری ممکن است شبیه درد پریود باشد (مانند یک گرفتگی). اما درد تخمک‌گذاری حدود دو هفته قبل از شروع قاعدگی اتفاق می‌افتد.
همانطور که گفتیم افراد مبتلا به این سندروم دوره تخمک‌گذاری منظمی ندارند و ممکن است در هر ماه تخمک گذاری در زمان متفاوتی انجام شود. افراد مبتلا به تنبلی تخمدان برای تعیین زمان تخمک‌گذاری باید به پزشک زنان مراجعه کنند.
