در سال های اخیر نگاه پزشکی به دندان و ریشه آن به طور اساسی تغییر کرده است. دیگر دندان پوسیده و عفونت انتهای ریشه را فقط یک مشکل موضعی در دهان نمی دانیم، بلکه می دانیم این عفونت می تواند به صورت مستقیم روی قلب، عروق و حتی قند خون تاثیر بگذارد. مطالعه ای جدید که در مجله معتبر Journal of Translational Medicine منتشر شده، برای اولین بار به صورت طولی و با روش های پیشرفته متابولومیک نشان داده است که درمان ریشه موفق در بیماران مبتلا به آپیکال پریودنتیت نه تنها درد و عفونت دندان را برطرف می کند، بلکه می تواند قند خون، چربی خون و شاخص های التهاب سیستمیک را هم بهبود دهد و به نوعی به نفع سلامت قلب و سوخت و ساز بدن عمل کند.
نکته بسیار مهم این است که این متن فقط برای افزایش آگاهی شما نوشته شده است و به هیچ عنوان جایگزین معاینه، تشخیص و درمان توسط دندان پزشک یا پزشک متخصص نیست. اگر دیابت، چربی خون بالا، بیماری قلبی یا عفونت دندانی دارید، حتما باید برای تصمیم گیری درمانی به دندان پزشک و پزشک معالج خود مراجعه کنید. در این مقاله که بر اساس مقاله علمی «Successful endodontic treatment improves glucose and lipid metabolism: a longitudinal metabolomic study» و سایر رفرنس های معتبر نوشته شده، به زبان ساده توضیح می دهیم آپیکال پریودنتیت چیست، درمان ریشه موفق چه تاثیری بر قند و چربی خون و التهاب دارد، این تاثیرات چگونه اندازه گیری شده اند، و چه پیام هایی برای بیماران دیابتی، قلبی و افراد در معرض سندرم متابولیک دارد. همچنین تفاوت دندان عفونی درمان نشده و دندان درمان شده را از نظر ریسک قلبی و متابولیک مرور می کنیم و در پایان به چند سوال متداول پاسخ می دهیم.
فهرست مطالب
- آپیکال پریودنتیت چیست و چرا فقط یک بیماری دندانی نیست
- طراحی مطالعه جدید درباره درمان ریشه و متابولیسم قند و چربی
- درمان ریشه موفق و تاثیر بر قند خون و متابولیسم گلوکز
- درمان ریشه موفق و تاثیر بر چربی خون و متابولیسم لیپید ها
- درمان ریشه موفق و کاهش التهاب سیستمیک و شاخص های التهابی
- نقش میکروبیوم دهان، خون و کانال ریشه در ارتباط با متابولیسم
- مکانیسم های احتمالی: چرخه TCA، انرژی سلولی و ترمیم استخوان
- پیام های عملی برای بیماران دیابتی، قلبی و در معرض سندرم متابولیک
- مقایسه وضعیت قبل و بعد از درمان ریشه از نظر شاخص های متابولیک
- نتیجه گیری
- سوالات متداول
- منابع علمی
آپیکال پریودنتیت چیست و چرا فقط یک بیماری دندانی نیست
آپیکال پریودنتیت یک بیماری التهابی مزمن در اطراف انتهای ریشه دندان است که معمولا بعد از پوسیدگی عمیق یا ضربه به دندان ایجاد می شود. وقتی باکتری ها وارد پالپ دندان و سیستم کانال ریشه می شوند، پالپ دچار نکروز می شود و محصولات باکتریایی و التهابی از انتهای ریشه به بافت استخوانی اطراف نشت می کنند. بدن برای مقابله با این عفونت مزمن، یک واکنش التهابی پایدار ایجاد می کند که در تصاویر رادیوگرافی به صورت ناحیه تیره در اطراف انتهای ریشه دیده می شود. این ضایعه را «آپیکال رادیولوسنسی» می نامند. تا سال ها تصور می شد اثرات این ضایعه فقط محدود به درد، حساسیت و از دست رفتن استخوان اطراف آن دندان است، اما مطالعات جدید نشان داده اند که این التهاب مزمن می تواند سطح التهاب در کل بدن را بالا ببرد.
افزایش بار التهابی سیستمیک به این معنا است که مواد التهابی مانند سیتوکین ها، پروتئین واکنشی C و سایر مولکول های التهابی از محل ضایعه وارد گردش خون می شوند و بر سایر ارگان ها از جمله قلب، عروق خونی، لوزالمعده و بافت های متابولیک تاثیر می گذارند. مطالعات اپیدمیولوژیک نشان داده اند که افراد با وضعیت پری اپیکال بدتر، کنترل ضعیف تری روی HbA1c دارند و بیشتر در معرض بیماری های قلبی عروقی قرار می گیرند. حتی در برخی مطالعات دیده شده کسانی که در رادیوگرافی دندانی آپیکال رادیولوسنسی دارند، تا حدود 2.7 برابر بیشتر در معرض بیماری عروق کرونر هستند. بنابراین آپیکال پریودنتیت را باید به عنوان بخشی از تصویر کلی سلامت بدن دید، نه فقط یک «دندان خراب».
طراحی مطالعه جدید درباره درمان ریشه و متابولیسم قند و چربی
مطالعه جدید که توسط Zhang و همکاران در سال 2025 منتشر شده، یک مطالعه طولی خودکنترل دو ساله روی 65 بیمار با آپیکال پریودنتیت بود. همه این بیماران تحت درمان ریشه غیر جراحی قرار گرفتند و در پنج زمان مختلف از آنها نمونه خون گرفته شد: پیش از درمان (baseline)، سه ماه، شش ماه، یک سال و دو سال بعد از درمان. نکته مهم این است که هر بیمار در این طراحی نقش کنترل خودش را ایفا می کند، یعنی تغییرات متابولیک بعد از درمان با وضعیت خودش در شروع مطالعه مقایسه می شود، نه با فرد دیگر. این طراحی به محققان کمک می کند اثر درمان را دقیق تر ببینند و اثر تفاوت های فردی را کاهش دهند.
برای بررسی تغییرات متابولیک، از تکنیک پیشرفته طیف سنجی رزونانس مغناطیسی هسته ای یا NMR استفاده شد؛ روشی که امکان اندازه گیری دقیق طیف وسیعی از متابولیت ها در سرم خون را فراهم می کند. در مجموع 44 متابولیت مختلف شامل اسید های آمینه، قند ها، متابولیت های چرخه TCA، چربی ها، چولین و تری گلیسرید ها بررسی شدند. علاوه بر این، شاخص های سندرم متابولیک، مارکر های التهابی و میکروبیوم خون و داخل کانال ریشه نیز بررسی و با پروفایل متابولیک مرتبط شدند. با استفاده از مدل های آماری پیشرفته و مدل پویا بر پایه بیز، محققان توانستند متابولیت های کلیدی که نقش تنظیم کننده در طول زمان دارند را شناسایی کنند و ارتباط آنها با چرخه TCA و ترمیم استخوان را پیشنهاد دهند.
درمان ریشه موفق و تاثیر بر قند خون و متابولیسم گلوکز
یکی از یافته های مهم این مطالعه، بهبود تدریجی متابولیسم گلوکز بعد از درمان ریشه موفق بود. محققان مشاهده کردند که سطح گلوکز و متابولیت مرتبط آن یعنی پیروات به طور معنی داری طی دو سال بعد از درمان کاهش یافت. این کاهش در مرور دو ساله نشان دهنده این است که پس از حذف منبع التهاب مزمن در انتهای ریشه، بدن به تدریج توانایی بهتری برای کنترل قند خون پیدا می کند. جالب تر اینکه این تغییرات متابولیک با شاخص های کلینیکی سندرم متابولیک و التهاب نیز همبستگی داشتند؛ یعنی کسانی که بهبود بیشتری در پروفایل التهابی داشتند، کاهش بیشتری در گلوکز و پیروات نشان دادند.
از دید بالینی، افزایش سطح گلوکز خون و اختلال متابولیسم آن با افزایش خطر دیابت، بیماری عروق کرونر، سکته مغزی و بسیاری عوارض دیگر مرتبط است. التهاب مزمن زمینه ساز مقاومت به انسولین است و آپیکال پریودنتیت به عنوان یکی از منابع التهاب مزمن می تواند در این حلقه معیوب نقش داشته باشد. حذف این منبع التهاب از طریق درمان ریشه موفق، ظاهرا به شکستن این چرخه کمک می کند. هرچند این مطالعه دلیل قطعی برای رابطه علت و معلولی ارائه نمی دهد، اما داده ها از این فرضیه حمایت می کنند که بهبود سلامت دهان، بخشی از مدیریت جامع قند خون و کاهش خطر دیابت و عوارض آن می تواند باشد، به ویژه در افرادی که دیابت نوع 2 یا پیش دیابت دارند.
درمان موفق ریشه دندان و تاثیر بر چربی خون و متابولیسم لیپید ها
در کنار قند خون، پروفایل چربی نیز در این مطالعه به دقت بررسی شد. نتایج نشان داد که بعد از درمان ریشه موفق، یک کاهش کوتاه مدت در سطح کلسترول، چولین و اسید های چرب در سه تا شش ماه اول رخ می دهد. این تغییرات به معنی بهبود موقت در متابولیسم لیپید ها و احتمالا کاهش خطر زودهنگام برای برخی رویداد های قلبی عروقی است. اگرچه به علت محدودیت تکنیک NMR در این مطالعه، امکان تفکیک دقیق انواع کلسترول مانند LDL و HDL وجود نداشت، اما همین کاهش کلی در لیپید ها می تواند یک سیگنال مهم باشد که التهاب مزمن دندانی روی متابولیسم چربی ها هم اثر می گذارد.
چربی خون بالا، به ویژه LDL بالا و تری گلیسرید های بالا، یکی از ستون های اصلی سندرم متابولیک و ریسک فاکتور شناخته شده بیماری عروق کرونر است. التهاب مزمن می تواند با تغییر عملکرد کبد، اثر روی گیرنده های LDL و افزایش اکسیداسیون لیپید ها، وضعیت چربی خون را بدتر کند. از بین بردن کانون عفونت مزمن در ناحیه آپیکال می تواند بخشی از بار التهابی را کم کند و به این ترتیب فشار روی سیستم لیپید ها را کاهش دهد. هرچند بر اساس این مطالعه هنوز نمی توان مشخص کرد چه گروه هایی بیشترین سود را می برند و اثر دقیقا چقدر پایدار است، اما پیام کلی آن این است که درمان ریشه صرفا برای حفظ دندان نیست، بلکه ممکن است پروفایل چربی خون را هم در مسیر بهتری قرار دهد.
کاهش التهاب سیستمیک و شاخص های التهابی
التهاب سیستمیک پلی است که بین عفونت های دهانی و بیماری های قلبی، دیابت و سایر بیماری های مزمن برقرار می شود. مطالعات قبلی نشان داده بودند که در بیماران با آپیکال پریودنتیت، سطح مارکر هایی مانند CRP حساس (hs CRP)، ADMA و MMP 2 بالا تر است و بعد از درمان ریشه موفق این شاخص ها طی دو سال کاهش می یابند. مطالعه جدید متابولومیک این تصویر را تکمیل می کند و نشان می دهد که کاهش التهاب نه فقط در سطح چند مارکر، بلکه در قالب یک تغییر گسترده در پروفایل متابولیت ها دیده می شود؛ از جمله کاهش اسید های آمینه شاخه دار (BCAA ها) که هم با مقاومت به انسولین و هم با التهاب مرتبط هستند.
در این مطالعه کاهش معنی دار در BCAA ها مثل والین و ایزولوسین در سه ماه اول بعد از درمان مشاهده شد. این کاهش می تواند نشان دهنده کاهش استرس متابولیک و التهاب باشد. همچنین افزایش تدریجی تریپتوفان در طول دو سال نشان داده شد که ممکن است بیانگر کاهش مسیر های التهابی کینورنین و تعدیل بهتر پاسخ ایمنی باشد. این تغییرات با شاخص های التهاب و سندرم متابولیک همبستگی داشتند. به زبان ساده، وقتی التهاب مزمن ناشی از دندان عفونی خاموش می شود، پیام شیمیایی التهاب در خون هم آرام تر می شود و این آرام شدن در قالب تغییر متابولیت ها قابل اندازه گیری است.
نقش میکروبیوم دهان، خون و کانال ریشه در ارتباط با متابولیسم
یکی از قسمت های جذاب این پژوهش، بررسی ارتباط بین میکروبیوم داخل کانال ریشه، میکروبیوم خون و پروفایل متابولیت های سرم بود. سال ها است می دانیم که در طی درمان ریشه امکان بروز باکتریمی گذرا وجود دارد، یعنی باکتری های داخل کانال برای مدت کوتاهی وارد گردش خون می شوند. همچنین مفهوم محور دهان روده مطرح شده که طبق آن، تغییرات میکروبی دهان می تواند از طریق بلع و تعامل با میکروبیوم روده، روی کل بدن تاثیر بگذارد. در این مطالعه ارتباط قوی بین ترکیب میکروبیوم و برخی متابولیت ها و شاخص های سندرم متابولیک نشان داده شد، به این معنا که حضور بعضی گونه های باکتریایی با الگو های خاصی از متابولیت ها همزمان بود.
به طور مثال، باکتری های مرتبط با عفونت های اندودنتیک می توانند با تولید توکسین ها، لیپوپلی ساکارید و سایر مولکول ها، پاسخ ایمنی را تحریک و التهاب سیستمیک ایجاد کنند. این التهاب روی کبد، عضلات و بافت چربی تاثیر می گذارد و به تغییر در متابولیسم قند و چربی می انجامد. وقتی درمان ریشه به صورت کامل و موفق انجام می شود، بار میکروبی داخل کانال و به دنبال آن احتمال باکتریمی و تحریک سیستم ایمنی کاهش می یابد. نتیجه این فرایند، تعدیل تدریجی متابولیسم در سطح خون است که در این مطالعه از طریق NMR و تحلیل های پیشرفته قابل مشاهده شد. این یافته ها بار دیگر تاکید می کنند که میکروبیوم دهان بخشی جدایی ناپذیر از سلامت عمومی است.
مکانیسم های احتمالی: چرخه TCA، انرژی سلولی و ترمیم استخوان
پژوهشگران با استفاده از مدل پویا بر پایه بیز، چند متابولیت کلیدی را که بیشترین نقش تنظیم کننده در تغییرات طولی پروفایل متابولیت ها داشتند، شناسایی کردند؛ از جمله والین، لیزین، اورنیتین، ترئونین، آلانین و گلوتامین. بسیاری از این اسید های آمینه به صورت مستقیم یا غیر مستقیم با چرخه تری کربوکسیلیک اسید (چرخه TCA) در ارتباط هستند؛ چرخه ای که در میتوکندری ها رخ می دهد و قلب تولید انرژی سلول به شمار می رود. علاوه بر این، سایر متابولیت های مرتبط با چرخه TCA نیز در طول مطالعه تغییرات قابل توجهی نشان دادند. این الگو باعث شد محققان این فرضیه را مطرح کنند که درمان ریشه موفق ممکن است از طریق بهبود متابولیسم گلوکز و لیپید ها، عملکرد چرخه TCA را که در حضور التهاب مزمن مختل شده، تا حدی بازگرداند.
اگر چرخه TCA بهتر کار کند، تولید انرژی برای سلول ها و بافت ها از جمله سلول های استخوانی و ایمیون بهینه تر می شود. این می تواند به ترمیم بهتر استخوان پری اپیکال و کنترل بهتر پاسخ التهابی کمک کند. همچنین برخی مسیر های سیگنالینگ مانند مسیر mTOR که در تنظیم رشد سلولی، متابولیسم و استخوان سازی نقش دارد، تحت تاثیر وضعیت انرژی سلول و متابولیت های چرخه TCA است. هرچند این مطالعه به خودی خود نمی تواند این مکانیسم ها را ثابت کند، اما الگوی متابولیت ها و نقش تنظیمی آنها چنان است که این تفسیر بیولوژیک را منطقی می کند. برای تایید این فرضیه ها نیاز به مطالعات آزمایشگاهی و حیوانی وجود دارد، اما پیام آن برای ما روشن است: درمان ریشه موفق فقط عفونت را نمی خشکاند، بلکه به نوعی موتور متابولیک بدن را نیز از زیر فشار التهاب خارج می کند.
پیام های عملی برای بیماران دیابتی، قلبی و در معرض سندرم متابولیک
برای بیمارانی که دیابت نوع 2، پیش دیابت، چربی خون بالا یا بیماری قلبی دارند، نتایج این مطالعه یک پیام مهم دارد: مراقبت از سلامت دهان و درمان به موقع عفونت های ریشه دندان، بخشی جدایی ناپذیر از مدیریت کلی بیماری شما است. اگر دازدتان دندانی با عفونت مزمن، آبسه های مکرر یا ضایعات آپیکال در رادیوگرافی دارید و درمان ریشه را به تعویق انداخته اید، بدانید که این وضعیت فقط یک دندان را تهدید نمی کند، بلکه می تواند قند خون را سخت تر کنترل کند، چربی خون را بدتر کند و بار التهابی بدن را بالا نگه دارد. برعکس، درمان ریشه موفق این فرصت را می دهد که همراه با رژیم غذایی، دارو و ورزش، یک عامل التهابی مهم را از بدن حذف کنید.
در عمل، این به معنای آن است که:
- اگر دیابت دارید، معاینات دوره ای دندان پزشکی و رادیوگرافی برای تشخیص زود هنگام آپیکال پریودنتیت بسیار مهم است.
- اگر قرار است درمان ریشه انجام دهید، حتما درباره اهمیت تکمیل جلسات و پیگیری های سه ماهه، شش ماهه و سالانه با دندان پزشک خود صحبت کنید تا از موفقیت درمان مطمئن شوید.
- به پزشک داخلی یا متخصص قلب خود اطلاع دهید که دندان عفونی شما درمان شده است؛ این موضوع می تواند در تفسیر روند قند خون، HbA1c و چربی ها در طول زمان به او کمک کند.
- در بیماران پر خطر، پایش متابولیت هایی مانند گلوکز، تری گلیسرید و حتی در آینده تریپتوفان به عنوان مارکر های بالقوه پیش آگهی می تواند مفید باشد (با نظر پزشک).
البته باید تاکید کرد که درمان ریشه جایگزین درمان دارویی دیابت یا دارو های قلبی نیست، اما بخشی از پازل است. همان طور که درمان لثه، کاهش وزن، کنترل فشار خون و ترک سیگار همه کنار هم به کاهش خطر قلبی کمک می کنند، کنترل عفونت های دندانی نیز باید در این بسته مراقبتی قرار بگیرد.
مقایسه وضعیت قبل و بعد از درمان ریشه از نظر شاخص های متابولیک
برای اینکه تصویر روشن تری از تغییرات بعد از درمان ریشه موفق داشته باشیم، می توانیم به صورت خلاصه تفاوت های کلیدی گزارش شده در این مطالعه را مرور کنیم. در زیر به صورت خلاصه یک مقایسه کلی آورده شده است (مقادیر عددی تقریبی و بر اساس جهت تغییر گزارش شده هستند، نه اعداد دقیق آزمایشگاهی):
| شاخص | قبل از درمان ریشه (baseline) | بعد از درمان ریشه موفق (دو سال پیگیری) |
|---|---|---|
| گلوکز و پیروات | بالا تر، نشان دهنده تحمل ضعیف تر گلوکز و استرس متابولیک | کاهش معنی دار تا دو سال، نشان دهنده بهبود متابولیسم قند |
| اسید های آمینه شاخه دار (BCAA ها) | سطح بالا تر، مرتبط با التهاب و مقاومت به انسولین | کاهش قابل توجه در سه ماه اول بعد از درمان |
| کلسترول، چولین و اسید های چرب | در سطح بالا تر یا نامطلوب، همسو با بار التهابی | کاهش کوتاه مدت در سه تا شش ماه بعد از درمان |
| تریپتوفان | سطح پایین تر، احتمالا بازتاب مسیر های فعال التهابی | افزایش تدریجی در طول دو سال، ممکن است نشان دهنده تعدیل التهاب باشد |
| مارکر های التهابی (بر اساس مطالعات قبلی) | hs CRP، ADMA، MMP 2 بالا تر در حضور آپیکال پریودنتیت | کاهش معنی دار دو سال بعد از درمان ریشه موفق |
این مقایسه نشان می دهد که تنوع وسیعی از متابولیت ها و مارکر ها در پاسخ به درمان ریشه تغییر می کنند. مهم تر از هر چیز، این تغییرات تصادفی نیستند، بلکه الگویی منطقی دارند که با آنچه درباره ارتباط التهاب، متابولیسم و بیماری های قلبی و متابولیک می دانیم همخوانی دارد. هرچند هنوز برای استفاده از این متابولیت ها به عنوان ابزار روتین بالینی نیاز به تحقیقات بیشتری وجود دارد، اما برای بیماران و دندان پزشکان پیام عملی آن واضح است: دندان عفونی درمان نشده، یک کانون التهاب فعال است که می تواند خارج از دهان هم مشکل ساز شود.
نتیجه گیری
مطالعه طولی متابولومیک جدید نشان می دهد که درمان ریشه موفق در بیماران با آپیکال پریودنتیت، با بهبود پروفایل متابولیسم قند، بهبود کوتاه مدت در متابولیسم چربی ها و کاهش التهاب سیستمیک همراه است. این اثرات در قالب کاهش گلوکز و پیروات، کاهش BCAA ها، کاهش موقت کلسترول و اسید های چرب و افزایش تدریجی تریپتوفان دیده شده است. همچنین تحلیل های پیشرفته نشان می دهد که متابولیت های مرتبط با چرخه TCA نقش کلیدی در تنظیم این تغییرات دارند و احتمالا با ترمیم استخوان پری اپیکال و بهبود انرژی سلولی مرتبط هستند. به زبان ساده، وقتی منبع التهاب مزمن در انتهای ریشه حذف می شود، بدن فرصت پیدا می کند که از نظر متابولیک و التهابی به وضعیت متعادل تری بازگردد.
در عین حال، باید واقع بین بود. نویسندگان مطالعه تاکید می کنند که این نتایج یک رابطه همراهی را نشان می دهد، نه رابطه علت و معلولی قطعی. برای اثبات اینکه درمان ریشه به طور مستقیم باعث کاهش خطر بیماری های قلبی یا دیابت می شود، نیاز به مطالعات بزرگ تر، کنترل شده و نیز مطالعات آزمایشگاهی وجود دارد. اما شواهد فعلی برای آنکه دندان پزشکان و پزشکان در کنار هم، سلامت دهان را به عنوان بخشی از مراقبت کلی بیماران متابولیک ببینند، بسیار قانع کننده است. برای شما به عنوان بیمار، پیام اصلی این است که عفونت های دندانی را جدی بگیرید، درمان ریشه را به تعویق نیندازید و سلامت دهان را در کنار رژیم غذایی، دارو، ورزش و ترک سیگار، بخشی از برنامه حفاظت از قلب و متابولیسم خود بدانید. و همیشه به یاد داشته باشید که این مقاله تنها برای اطلاع رسانی است و برای هر تصمیم درمانی باید با دندان پزشک و پزشک خود مشورت کنید.
سوالات متداول
آیا درمان ریشه می تواند به تنهایی قند خون من را پایین بیاورد و دیابت را درمان کند؟
خیر. درمان ریشه به تنهایی برای درمان دیابت کافی نیست و جایگزین دارو، رژیم غذایی یا ورزش نمی شود. آنچه مطالعه نشان داده این است که حذف یک کانون التهاب مزمن (آپیکال پریودنتیت) می تواند با بهبود متابولیسم قند و کاهش بار التهابی همراه باشد. این به معنای حمایت از کنترل کلی قند خون است، نه درمان کامل دیابت. اگر دیابت دارید، همچنان باید طبق نظر پزشک دارو های خود را مصرف کنید، رژیم غذایی مناسب داشته باشید و فعالیت بدنی منظم انجام دهید. درمان ریشه در کنار این اقدامات می تواند به بهبود وضعیت عمومی شما کمک کند.
اگر دندان عفونی دارم اما درد ندارد، آیا باز هم لازم است درمان ریشه انجام بدهم؟
بله، در بسیاری از موارد آپیکال پریودنتیت می تواند بدون درد یا با علائم حداقل وجود داشته باشد، اما همچنان یک کانون التهاب مزمن فعال است. در رادیوگرافی اغلب یک ناحیه تیره در اطراف انتهای ریشه دیده می شود که نشان دهنده تخریب استخوان است. حتی اگر درد ندارید، این ضایعه می تواند با افزایش التهاب سیستمیک، کنترل قند و چربی خون را دشوار تر کند و در بلند مدت روی قلب و عروق اثر بگذارد. دندان پزشک بر اساس معاینه و رادیوگرافی تصمیم می گیرد که آیا درمان ریشه لازم است یا نه، اما بی علامت بودن به تنهایی دلیل کافی برای نادیده گرفتن عفونت نیست.
برای بیماران دیابتی و قلبی چه توصیه ای درباره زمان بندی و پیگیری درمان ریشه وجود دارد؟
برای بیماران دیابتی و قلبی چند نکته مهم وجود دارد:
- قبل از درمان ریشه، قند خون، فشار خون و وضعیت دارو های شما باید توسط پزشک معالج تنظیم و پایدار شود.
- به دندان پزشک خود حتما بگویید که چه بیماری های زمینه ای و چه دارو هایی دارید (مثل رقیق کننده های خون، انسولین، دارو های قلبی).
- درمان را نیمه کاره رها نکنید؛ جلسات را تا پایان و طبق برنامه ادامه دهید و برای ارزیابی موفقیت درمان در زمان های سه ماهه، شش ماهه و یک ساله مراجعه کنید.
- در دوره های بعد از درمان، آزمایش های معمول خود مثل قند ناشتا، HbA1c و چربی خون را طبق برنامه پزشک انجام دهید و تغییرات را با او مطرح کنید.
این هماهنگی بین دندان پزشک و پزشک داخلی یا قلب، بهترین راه برای بهره بردن از اثرات مثبت درمان ریشه بر سلامت سیستمیک است.
منابع علمی
- Zhang Y, Le Guennec A, Pussinen P, Proctor G, Niazi S. Successful endodontic treatment improves glucose and lipid metabolism: a longitudinal metabolomic study. Journal of Translational Medicine. 2025;23:1195. DOI: 10.1186/s12967-025-07110-0. لینک: مشاهده مقاله
- Nagendrababu V, Segura Egea JJ, Fouad AF, Pulikkotil SJ, Dummer PMH. Association between diabetes and the outcome of root canal treatment in adults: an umbrella review. International Endodontic Journal. 2020;53:455 466. DOI: 10.1111/iej.13253
- Al Abdulla N, et al. Successful endodontic treatment reduces serum levels of cardiovascular disease risk biomarkers high sensitivity C reactive protein, asymmetric dimethylarginine, and matrix metalloprotease 2. International Endodontic Journal. 2023;56:1499 1516. DOI: 10.1111/iej.13979
- Salminen A, et al. Systemic metabolic signatures of oral diseases. Journal of Dental Research. 2024;103:13 21. DOI: 10.1177/00220345231203562
- Sánchez Domínguez B, et al. Glycated hemoglobin levels and prevalence of apical periodontitis in type 2 diabetic patients. Journal of Endodontics. 2015;41:601 606.
- Chauhan N, et al. Association of apical periodontitis with cardiovascular disease via noninvasive assessment of endothelial function and subclinical atherosclerosis. Journal of Endodontics. 2019;45:681 690. DOI: 10.1016/j.joen.2019.03.003
