یائسگی که به طور طبیعی در زندگی تمامی زنان رخ می دهد، در برخی افراد می تواند بسیار آزاردهنده باشد. برخی علائم آن مثل احساس گرگرفتگی، خستگی، افسردگی، خشکی واژن و نزدیکی دردناک می تواند تاثیر بسیار نامطلوبی بر روی کیفیت زندگی افراد ایجاد کند. در نتیجه شناخت دقیق و درمان صحیح عوارض آن، نقش بسیار مهمی در بهبود کیفیت زندگی ایجاد می کند. در ادامه به طور کامل در مورد این که یائسگی چیست؟ علائم یائسگیچیست و از چه سنی شروع می شود؟ و چگونه درمان می شود؟ توضیح داده شده است.
در بدن تمامی زنان، دو تخمدان وجود دارد که پس از رسیدن به سن بلوغ، ماهیانه یک عدد تخمک آزاد می کنند. به اتمام عملکرد تخمک گذاری توسط تخمدان ها و اتمام سیکل های قاعدگی متعاقب آن، یائسگیگفته می شود. البته این اتفاق به صورت “ناگهانی” رخ نمی دهد. معمولا از چندین سال پیش از وقوع یائسگی (به طور معمول از ۴ سال قبل)، نظم چرخه های قاعدگی برهم می خورد، و برخی علائم مانند گرگرفتگی، تعریق شبانه و خشکی واژن شروع می شود.
یائسگی چیست؟
به قطع کامل سیکل های قاعدگی به مدت حداقل یک سال، یائسگیگفته می شود.
تغییر در نظم چرخه های قاعدگی، پیش از وقوع یائسگی
به طور معمول طی ۴ سال پیش از وقوع یائسگی، نظم چرخه های قاعدگی تغییر می یابد. این تغییرات به صورت های زیر می تواند رخ دهد:
- فواصل بین دو قاعدگی ممکن است افزایش یا کاهش یابد ( به طور مثال بین زمان دو قاعدگی، ۵ الی ۶ هفته وقفه ایجاد شود).
- مدت زمان خونریزی در هر چرخه قاعدگی کاهش پیدا کند.
- یک الی دو چرخه قاعدگی در سال به طور کامل حذف شود.
- وقوع لکه بینی مابین دو چرخه قاعدگی.
علائم یائسگی چیست؟
تجربه ی هر خانم از یائسگیخاص است. زمانی که یائسگی به صورت ناگهانی یا طی مدت زمان کوتاه تری اتفاق بیفتد، معمولا علائم شدید تر است. شرایطی که به روی سلامت تخمدان تاثیر می گذارد، مانند سرطان یا هیسترکتومی، یا برخی انتخاب ها، مانند مصرف سیگار، شدت و مدت زمان علائم را تشدید می کند.
بیشتر بخوانید، بیشتر بدانید: کامپوزیت چیست و چه کاربردی دارد
جدا از تغییرات قاعدگی، علائم پیش از یائسگی، یائسگیو پس از آن عموما یکسان است. ازجمله شایع ترین علائم زود هنگام قبل از یائسگی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کم تر شدن تناوب قاعدگی
- شدید یا ضعیف تر شدن قاعدگی نسبت به تجربه ی نرمال
- علائم مربوط به منبسط و منقبض شدن رگ ها، مانند گر گرفتگی، عرق شبانه و سرخ شدن
تخمین زده شده 75 درصد از بانوان دچار گر گرفتگی می شوند. هنگام نزدیک شدن به یائسگی، تغییرات فیزیکی و روانی مختلفی رخ می دهد که منجر به بروز علائم می شود. برخی از این علائم قبل از یائسگی شروع می شود و برخی تا بعد از آن ادامه می یابد.
از جمله تغییرات قبل از یائسگی و در دوره ی یائسگی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
پایین آمدن قدرت باروری
با نزدیک شدن به انتهای مرحله باروری، قبل از شروع یائسگی، میزان استروژن کاهش پیدا می کند. بدین ترتیب احتمال بارداری پایین می آید. البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید موضوعات دندانپزشکی کودکان را مطالعه کنید.
به هم خوردن نظم قاعدگی
اولین نشانه ی نزدیک شدن یائسگی این است که نظم قاعدگی به هم می ریزد. ممکن است زودتر یا دیرتر از موعد اتفاق بیفتد و شدت آن کم تر یا بیشتر شود. اگر کسی نسبت به تغییرات قاعدگی نگران است، بهتر است به پزشک زنان زایمان مراجعه کنید چون ممکن است این تغییرات نشان دهنده حاملگی یا بیماری باشد.
احساس خشکی و ناراحتی در واژن
ممکن است قبل از یائسگی و در طول آن، در واژن احساس خشکی، ناراحتی یا خارش داشته باشید. درصورت وجود این علائم، فرد هنگام رابطه ی واژنی احساس ناراحتی و سابیدگی می کند. به علاوه، اگر پوست ترک بردارد، احتمال عفونت بالا مرود. گاهی هنگام یائسگیبا آتروفی واژن روبه رو می شویم که به وضعیت خشکی، نازک شدن و التهاب دیواره ی واژن اطلاق می شود.
مطالعه کنید: بريج كردن دندان چيست
استفاده از مرطوب کننده، روغن و داروهای مختلف می تواند در تسکین خشکی واژن و مسائل مربوط به آن تاثیرگذار باشد.
گر گرفتگی
این حالت هنگام نزدیک شدن به یائسگی طبیعی است. به طوری که فرد در قسمت بالای بدن به طور ناگهانی احساس گرما می کند. این حس از صورت، گردن یا قفسه ی سینه شروع می شود و به سمت بالا یا پایین پیش می رود.
گرگرفتگی باعث موارد زیر نیز می شود:
- تعریق
- گل افتادن پوست
برخی علاوه بر گر گرفتگی یا به جای آن دچار تعریق شبانه یا لرز می شوند.
معمولا یک سال بعد از اتمام قاعدگی افراد دچار گرگرفتگی خواهند شد اما ممکن است تا 14 سال بعد از یائسگی ادامه داشته باشد.
اختلال در خواب
حین یائسگی مشکلاتی در خواب فرد ایجاد می شود که متاثر از عوامل زیر است:
- اضطراب
- تعریق شبانه
- تکرر ادرار
ورزش زیاد و پرهیز از غذاهای چرب قبل از خواب به کنترل این وضعیت کمک می کند اما درصورت تداوم این شرایط، با دکتر متخصص زنان و زایمان خود صحبت کنید.
تغییرات احساسی
افسردگی، اضطراب و انرژی پایین طی یائسگی شایع و طبیعی است. زودرنج شدن و کج خلقی در این دوران غیرعادی نیست.
تغییرات هورمونی و اختلال در خواب می تواند در این امر دخیل باشد. به علاوه، احساس فرد به یائسه شدن نیز بی تاثیر نیست. مثلا، اضطراب نسبت به میل جنسی پایین یا پایان دوره ی باروری می تواند باعث افسردگی هنگام یائسگی شود.
درحالی که احساس ناراحتی، زودرنجی و خستگی هنگام یائسگی طبیعی است اما این عواطف لزوما نشان دهنده افسردگی نیست. با این حال، اگر کسی به مدت دو هفته یا بیشتر احساس کم انرژی بودن داشته باشد، باید به پزشک مراجعه کند که بهترین اقدام در این زمینه را توصیه می کند و اگر کسی نسبت به وضعیت خواب یا تغییرات مربوط به یائسگی نگران است، باید با درمانگر تماس برقرار کند.
براساس تحقیقی که در سال 2018 به چاپ رسید، در برخی موارد بین یائسگی و خودکشی ارتباط وجود دارد. اگر کسی در این دوران به فکر خودکشی است، باید از مشاور یا درمانگر درخواست کمک کند. همچنین می توان به صورت ناشناس تماس تلفنی برقرار کرد.
علائم و تشخیص یائسگی در افرادی که رحم خود را برداشته اند چگونه است؟
در افرادی که تنها رحم خود را از بدن خارج کرده اند، اما تخمدان ها دست نخورده در بدن باقی مانده است، یائسگی مثل سایر افراد رخ می دهد. اما پاسخ به این سوال که علائم و تشخیص یائسگی در افرادی که رحم خود را برداشته اند چگونه است، بسیار دشوار می باشد. زیرا این افراد به دلیل نداشتن رحم، خونریزی قاعدگی را نیز تجربه نمی کنند. تشخیص یائسگی در این افراد با بروز علائم ناشی از افت سطح استروژن مانند گرگرفتگی، تعریق شبانه، افزایش وزن و خشکی واژن در سنین ۴۵ الی ۵۵ سالگی می باشد.
علت یائسگی چیست؟
یائسگی یک فرایند طبیعی است که در اثر کهولت تخمدان ها و تولید کم تر هورمون های بارور اتفاق می افتد.
بدن در واکنش به پایین آمدن سطح موارد زیر، دستخوش تغییراتی می شود:
- استروژن
- پروژسترون
- تستسترون
- هورمون تحریک کننده ی فولیکول (FSH)
- هورمون لوتئینی (LH)
از جمله قابل توجه ترین تغییرات از بین رفتن فولیکول های فعال تخمدان است. این ساختار کار تولید و رهاسازی تخمک از جداره ی تخمدان را برعهده دارد که باعث قاعدگی و باروری می شود.
اکثر بانوان متوجه می شوند که با طولانی و شدید تر شدن خونریزی، بسامد قاعدگی نامنظم تر می شود. این اتفاق معمولا از اواسط تا اواخر 40 سالگی رخ می دهد. اکثر زنان آمریکایی تا 52 سالگی دچار یائسگی می شوند. در برخی موارد، در اثر جراحت یا جراحی برداشتن تخمدان و ساختار لگن مربوط به آن، یائسگی اتفاق می افتد.
از جمله عوامل جلو افتادن یائسگی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- اووفورکتمی دوجانبه، یا برداشتن هر دو تخمدان
- فرسایش تخمدان، یا پایان یافتن عملکرد تخمدان که ممکن است توسط هورمون تراپی، جراحی یا روش های رادیوتراپی در زنانی رخ دهد که مبتلا به تومور گیرنده ی استروژن هستند.
- پرتو درمانی لگن
- جراحت لگن که باعث آسیب شدید یا از بین رفتن تخمدان ها می شود.
یائسگی از چند سالگی شروع می شود؟
این که یائسگی از چند سالگی شروع می شود و از کی باید نگران آن باشیم، سوال مهمی می باشد که در این قسمت به آن پرداخته می شود. یائسگی در زنان معمولا در سنین ۴۵ الی ۵۵ سالگی و به طور متوسط در ۵۱ سالگی رخ می دهد. اگر علائم یائسگی در سنین قبل از ۴۰ سالگی شروع شوند، به آن یائسگی زودرس گفته می شود که به طور کامل در مطالب بعدی به آن پرداخته می شود.
آیا انجام آزمایش های هورمونی برای تشخیص یائسگی ضروری می باشد؟
برخلاف تصور اکثر مردم، جواب به این سوال که آیا انجام آزمایش های هورمونی برای تشخیص یائسگی ضروری می باشد؟ منفی می باشد. به طور کلی اگر علائم یائسگی در زمان مقرر یعنی ۴۵ الی ۵۵ سالگی شروع شوند، نیازی به آزمایش های هورمونی برای تشخیص باقی نمی ماند. اما چنانچه علائم یائسگی در سنین قبل از ۴۵ سالگی آغاز شوند، پزشک معمولا برای بررسی یائسگی زودرس، آزمایش های هورمونی برای شما درخواست می کند.
عوارض یائسگی
حال به این سوال پاسخ می گوییم که عوارض یائسگی چیست؟ عوارض یائسگی معمولا به دلیل کاهش سطح استروژن در بدن رخ می دهند. از جمله عوارض شایع یائسگی، می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- پوکی استخوان.
- آب مروارید.
- بی اختیاری ادرار.
- بیماری های قلبی عروقی.
- افسردگی و اختلالات خلقی.
- کاهش متابولیسم و سوخت و ساز بدن.
- آتروفی واژن.
- نزدیکی دردناک.
آیا امکان بارداری پس از ابتلا به یائسگی وجود دارد؟
جواب به این سوال که آیا امکان بارداری پس از ابتلا به یائسگیوجود دارد، به طور کلی منفی می باشد. اما باید دقت شود که در ۴ سال پیش از ابتلا به یائسگی که نظم چرخه های قاعدگی بهم خورده است، همچنان امکان بارداری وجود دارد.
تنها زمانی می توان استفاده از روش های جلوگیری از ابتلا به بارداری را کنار گذاشت، که حداقل یک سال از اتمام خونریزی های قاعدگی گذشته باشد و دیگر پریود نشوید.
درمان علائم یائسگی چگونه است؟
جهت درمان علائم یائسگی، روش های متعددی پیشنهاد شده است. این روش ها بر حسب شدت و مدت علائم در افراد مختلف، متفاوت می باشند.
گرگرفتگی و تعریق شبانه
استعمال سیگار، منجر به تشدید احساس گرگرفتگی می شود. در نتیجه اولین قدم در افراد سیگاری، ترک سیگار است. همچنین پوشیدن لباس های خنک، و عدم مصرف نوشیدنی های داغ مثل چای و قهوه نیز در برطرف کردن علائم یائسگی مفید می باشند.
خشکی واژن
استفاده از انواع لوبریکنت های موجود در بازر پیش از نزدیکی، به کاهش خشکی واژن کمک کننده است و درمان علائم یائسگی نقش دارد.
مشکلات خواب
خوابیدن منظم در یک ساعت مشخص و برخاستن در یک ساعت مشخص روزانه از خواب، نقش مهمی در درمان مشکلات خواب دارد. حتی اگر احساس خواب آلودگی ندارید، مهم است که در ساعت مشخص هر شب تلاش برای خوابیدن کنید. همچنین عدم مصرف الکل و کافئین مانند قهوه و چای، در کمک به درمان علائم یائسگیو مشکلات خواب، نقش مهمی دارد.
هورمون درمانی
هورمون درمانی نقش مهمی در درمان برخی علائم یائسگیمانند گرگرفتگی، افسردگی و خشکی واژن دارد. اگرچه که به جهت داشتن عوارض فراوان، در برخی افراد مانند بیماران قلبی و یا سابقه داشتن سرطان سینه یا سابقه سکته مغزی، استفاده از آن توصیه نشده است. استفاده از هورمون درمانی حتی در زنانی که رحم خود را برداشته اند نیز برای درمان علائم یائسگیمفید می باشد. روش های مختلف هورمون درمانی مانند قرص های خوراکی، پچ های پوستی و حلقه های واژینال برای حداکثر ۵ سال در افراد کوچکتر از ۶۰ سال قابل استفاده می باشند.
درمان های دارویی غیر هورمونی:
پاروکستین
قرص پروکستین علاوه بر کاهش افسردگی، در کاهش احساس گرگرفتگی نیز در افراد پس از یائسگی موثر می باشد.
گاباپنتین
مصرف یک عدد قرص گاباپنتین پیش از خواب، در درمان احساس گرگرفتگی و علائم یائسگیموثر می باشد.
اکسی بوتینین
دیده شده است داروی اکسی بوتینین که برای درمان بی احتیاری اداراری استفاده می شده، در درمان علائم یائسگی و کاهش احساس گرگرفتگی نیز نقش داشته است.
استروژن های گیاهی
استفاده از استروژن های گیاهی مانند سویا، عدس، دانه کتان، غلات، شبدر قرمز و انواع میوه ها و سبزیجات نیز در درمان علائم یائسگیمانند گرگرفتگی نقش مهمی داشته است. همچنین عوارض کمتری نیز از هورمون درمانی کلاسیک دارد.
سخن پایانی
شما در این مقاله با یائسگی آشنا شدید. همچنین از علائم آن آگاه شدید. اگر سوال یا نظری دارید آن را در کامنت مطرح کنید تا در اسرع وقت توسط ما جواب داده شود.
سوالات متداول
به یائسگی که قبل از سن 40 سالگی رخ دهد یائسگی زودرس می گویند .
غذاهای کم چرب ، انواع سس ها ، قهوه ، غذاهای کنسرو شده ، قند و شکر از جمله خوراکی هایی هستند که باید افراد یائسه از آن پرهیز کنند .