امروزه یکی از موضوعاتی که برای خانواده‌ها اهمیت دارد سلامت دندان شیری کودکشان است، تا فرزندشان در سنین بالا‌تر دچار مشکل نشود. ما در این مقاله می‌خواهیم به یکی از مسائل مهم درباره رشد و افتادن دندان شیری کودکان بپردازیم.
جوانه دندانهای شیری قبل از تولد کودک در زیر لثه‌ها قرار دارند تا زمان مناسب جهت بیرون زدن از لثه برای دندان شیری فراهم شود. این دندانها مدت کمی میتوانند مهمان کودکان شما باشند و از یک سنی به بعد باید جای خود را به دندانهای دائمی بدهند. همانطور که در مقاله دیر افتادن دندان شیری، درباره زمان افتادن و تعداد دندانهای شیری و اهمیت آن گفته شد در این مقاله به ترتیب افتادن و درآمدن دندان های شیری می‌پردازیم. با ما همراه باشید.
فهرست مطالب
- دندان های شیری چه زمانی بیرون می زنند؟
- ترتیب رویش دندان های شیری چگونه است؟
- علت دیر درآوردن دندان شیری کودکان چیست؟
- اهمیت دندان شیری در کودکان چیست؟
- علائم رویش دندان شیری در کودکان چیست؟
- معرفی روش های تسکین درد کودک هنگام رویش دندان
- آشنایی با افتادن و لقی دندان کودکان
- چرا دندان های شیری زود خراب می شوند؟
- کدام دندانهای شیری زودتر می افتند؟
- چه چیزی باعث افتادن دندانهای شیری می شود؟
- سخن پایانی و سوالات متداول
دندان های شیری چه زمانی بیرون می زنند؟
زمان دندان در آوردن در کودکان مختلف متفاوت است اما به طور کلی اولین دندان در سال اول زندگی بیرون می زند. با این حال برخی کودکان هم از بدو تولد یک یا چند دندانشان بیرون زده است. فرآیند رویش دندان های شیری در برخی پیش از چهار ماهگی شروع می شود و در برخی دیگر پس از دوازده ماهگی اولین دندان بیرون می زند. به طور متوسط بیشتر کودکان اولین دندانشان را در حدود شش ماهگی در می آورند.
ترتیب رویش دندان های شیری چگونه است؟
به صورت قطعی نمیتوان ترتیب رویش دندان های شیری را برای هر کودک تعیین کرد. یک فرمول کلی وجود دارد که ابتدا دندان های قدامی فک پایین (4 دندان پایین)، سپس دندان های قدامی فک بالا (4 دندان بالا) ، بعد از آن اولین آسیای شیری فک بالا و اولین آسیای شیری فک پایین و بعد دندان های نیش و دومین آسیای دائمی رویش میکنند.
ممکن است در خیلی از کودکان این وضعیت تغییر کند و دندان ها پس و پیش رویش کنند. اگر مشکل اضافه بودن و یا کم بودن دندان در فک کودک نداشته باشد ، جای هیچ گونه نگرانی وجود ندارد.
زمان و ترتیب رویش دندانهای شیری
زمان طبیعی برای شروع رویش دندان شیری در اکثر کودکان بین 4 تا 7 ماهگی میباشد. البته زمان رویش، در همه کودکان یکسان نمی‌باشد. ممکن است در بعضی کودکان زودتر از این زمان (3 ماهگی) و یا دیرتر از این زمان (پس از یک سالگی) اتفاق افتد که این موضوع امری کاملا طبیعی میباشد.
معمولا اولین دندان شیری رویش یافته دندان پیشین میانی فک پایین میباشد. رویش دندانهای شیری معمولا تا پایان سه سالگی کامل میشود و در این سن کودک 20 دندان شیری رویش یافته دارد. گرچه زمان رویش متفاوت میباشد ولی ترتیب رویش دندانهای شیری معمولا به صورت زیر است:
1- دو دندان پیشین میانی فک پایین معمولا اولین دندان رویش یافته می‌باشند و عموما بین 6 تا 10 ماهگی اتفاق می‌افتد.
2- رویش دو دندان پیشین میانی فک بالا که معمولا بین 8 تا 13 ماهگی اتفاق می‌افتد.
3- سپس دندانهای پیشین کناری فک بالا و پایین معمولا بین 8 تا 16 ماهگی رویش می‌یابند که در بیشتر موارد دندانهای فک پایین تمایل به رویش زودتر دارند.
4- دندانهای آسیاب اول شیری فک پایین و بالا معمولا بین سن 13 تا 19 ماهگی رویش می‌یابند.
5- دندانهای نیش شیری فک بالا و پایین معمولا بین سن 16 تا 23 ماهگی رویش می‌یابند.
6- و نهایتا دندانهای آسیاب دوم شیری بین سن 25 تا 33 ماهگی رویش می‌یابند.
علت دیر درآوردن دندان شیری کودکان چیست؟
یکی از رایج ترین نگرانی های والدین دیر درآوردن دندان شیری در کودکان است. والدین به صورت دائم کودک خود را با سایر کودکان مقایسه میکنند. برای مثال” کودک من 6 ماهش است ولی هنوز دندانی در نیاورده و کودک هم سن کودک من ۴ تا دندون درآورده و …..!”
گفتنی است اگر کودک دچار مشکل پزشکی خاصی مانند کمبود کلسیم و کمبود ویتامین D نباشد ، جای هیچ گونه نگرانی نیست. کودک در آینده نزدیک دندان در میاورد. توصیه میشود با توجه به نظر دندان پزشک کودکان خود پیش رفته و تا 18 ماهگی صبر کنید . در صورتی که دندانپزشک کودکان صلاح ببینند از دندان کودک ، عکس های رادیوگرافی تهیه میشود تا بررسی های لازم در خصوص وضعیت جوانه های دندانهای شیری صورت پذیرد .
اهمیت دندان شیری در کودکان چیست؟
هیچ گاه اهمیت دندان های شیری را دست کم نگیرید. از مهم ترین نقش های آن ها ، غذا خوردن کودکان برای رشد کافی و کامل وی میباشد.بعضی افراد گمان میکنند به دلیل این که این دندان ها بعد از مدتی از دست میروند ، نیازی به حفظ و نگهداری آنها و همچنین رعایت بهداشت دهانی نیست. این فرض کاملا اشتباه است ! حتی اگر قرار باشد دندان به صورت موقتی داخل دهان باشد ، باید بهداشت آن حفظ شود. کودک در این سن در حال رشد است و دائما در حال خوردن خوراکی، تنقلات، میان وعده و … است. تصور کنید که بدون رعایت بهداشت دهانی ، وی مواد غذایی داخل دهان را با کلی آلودگی و میکروبهای ناشی از عدم رعایت بهداشت دهانی ، قورت میدهد !
از سوی دیگر ، اگر این کودک دچار دندان درد شود ، نمیتواند تغذیه مناسبی داشته باشد. در نتیجه به خوردن نوشیدنی های شیرین روی می آورد. تا به صورت موقت به او انرژی و سیری کاذب دهد. این مساله مطمئنا باعث اختلال در رشد کودک میشود.
از دیگر کارایی های که دندان شیری دارد ، میتوان به صحبت کردن کودک اشاره کرد. کودکان برای تلفظ صحیح بسیاری از حروف به دندان های جلو نیاز دارند. کودکانی که این دندان ها را زود از دست میدهند دچار مشکل در تکلم میشوند.
یکی از مهمترین وظایف دندان های آسیای شیری، راهنمای رویشی مناسبی برای رویش جوانه های دندان دائمی هستند. (یعنی دندان های دائمی که داخل فک هستند و قرار است در سن حدود 12 سالگی رویش کنند).
دندان شیری:
زمانی که دندان شیری زود از دست میرود ، مسیر رویشی صحیح دندان دایمی دچار اختلال میشود. به اینصورت که دندان های اطراف فضای بی دندانی ، حرکت کرده و فضا را برای رویش جوانه های دندانهای دایمی ، کم کرده و در بعضی مواقع میتوانند باعث رویش نامناسب دندان دایمی شده و گاهی نیز باعث نهفته باقی ماندن دندان دایمی میشود .
علائم رویش دندان شیری در کودکان چیست؟
بعضی از علائم رویش دندان شیری کاملا واضح و قابل تشخیص برای والدین هستند . برای مثال بی تابی و بی قراری کودک، بودن دست داخل دهان، التهاب لثه و … . بدیهی است در این زمان کودک دوست دارد هر وسیله ای که دم دستش است را داخل دهانش کند.
این وضعیت هنگام رویش دندان های خلفی شدید تر میشود . زیرا حجم دندانهای آسیای شیری ، بزرگ تر است و کودک را بیشتر بی قرار میکند . در این زمان ممکن است کودک به دلیل خارش لثه هر وسیله ای را داخل دهانش کند. ممکن است به دلیل ورود آلودگی به بدن دچار تب و بیرون روی شدیدتری شود. از علائم دیگر رویش دندانهای شیری ، میتوان به ریزش بی وقفه آب دهان کودک اشاره کرد. مدام دیده میشود که پیشبند و لباسش خیس است.
توصیه میشود در این سن از دندان گیر های مخصوص استفاده شود. والدین هر چند ساعت یک بار، آنها را با آب ، بجوشانند و خیلی مراقبت بهداشت وسایل بازی کودک و بهداشت دهان وی باشند تا کودک دچارعفونت در محل رویش دندان نشود.
معرفی روش های تسکین درد کودک هنگام رویش دندان
جهت کم کردن درد و ناراحتی نوزاد میتوان از کمپرس سرد استفاده کرد. جهت انجام این کار یک تکه پارچه تمیز و خیس را مدتی در یخچال گذاشته، سپس از کودک بخواهید تا آن را بجود (در صورتی که کودک به دلیل سن پایین قادر به جویدن باشد). این عمل سبب کاهش درد و ناراحتی کودک میشود.
ماساژ دادن محل رویش با انگشت تمیز نیز میتواند سبب تسکین درد نوزاد شود. حلقه‌های لاستیکی مخصوصی نیز وجود دارد که می‌توانید ابتدا آن را در یخچال قرار داده و سپس از کودک بخواهید تا آن را گاز بگیرد.
در صورت ادامه یافتن درد و ناراحتی به دندانپزشک کودک مراجعه کنید تا در صورت نیاز داروی مسکن تجویز نماید. هیچگاه بدون مشاوره با دندانپزشک کودکان از ژل‌های بی‌حسی موضعی جهت تسکین درد استفاده نکنید زیرا این ژل‌ها، به خصوص انواعی که حاوی بنزوکائین هستند، دارای عوارض می‌باشند.
آشنایی با افتادن و لقی دندان کودکان
اگر دندان های شیری به صورت کاملا سالم در دهان حفظ شوند، زمانی که قرار است دندان دائمی رویش کند، دندان شیری به آرامی لق شده و می افتد و دندان دائمی در محل خودش رویش میکند. پروسه لق شدن دندان شیری زمانی است که جوانه دندان دائمی به ریشه دندان شیری فشار وارد میکند و آرام آرام باعث تحلیل ریشه دندان شیری میشود و به مرحله ای میرسد که پس از تحلیل کامل ریشه دندان شیری ، فقط این تاج دندان شیری است که باقی میماند و نهایتا با کوچک ترین فشار یا ضربه ای این دندان می افتد.
برخی بر این باورند که دندان شیری ریشه ندارد ، در حالی که این باور کاملا نادرست است . زیرا دندان شیری هم ریشه و هم عصب دارد. این ریشه و عصب به دلیل رویش دندان دائمی ریشه دندان شیری کم کم تحلیل میرود. این فقط تاج دندان شیری است که می افتد و والدین فقط تاج دندان شیری را دیده و فکر میکنند دندان شیری ریشه نداشته و ندارد !
گفتنی است اگر لق بودن دندان شیری طولانی شود و کودک نتواند به راحتی غذا میل کند ، توصیه میشود به دندانپزشک کودکان مراجعه کنید تا در صورت نیاز دندان مذکور کشیده شود . زیرا ممکن است بخشی از ریشه هنوز باقی مانده باشد و باعث اذیت شدن کودک شود. از طرف دیگر باقی ماندن بخشی از ریشه دندان شیری که مانع از افتادن دندان شیری و رویش دندان دایمی میشود ، میتواند باعث رویش کج دندان دایمی شود . همچنین خطر آسپیره شدن دندان لق به داخل ریه و یا قورت دادن آن توسط کودک را نباید از نظر دور داشت !
چرا دندان های شیری زود خراب می شوند؟
گاهی دندان شیری زودتر از زمان موعد لق میشود و می افتد . علت آن میتواند رویش زود هنگام دندان های دائمی باشد. این مورد میتواند به دلایل ژنتیکی ، تغذیه ای ، جغرافیایی و ……باشد.
گاهی نیز ممکن است دندان شیری به دلیل ضربه، پوسیدگی های عمیق و … زود تر موعد از دست برود. در این صورت باید رادیوگرافی تهیه شود و در صورت لزوم از دستگاه فضانگهدار استفاده شود.
لازم به ذکر است که گاهی نیز دندان شیری از بین میرود ولی دندان دائمی رویش نمیکند. این افراد بیشتر به دلایل ژنتیکی دچار میسینگ دندانی MISSING هستند و تعداد جوانه های دندانهای دایمی ایشان کمتر از حد نرمال میباشد .
بنابه دلایل مذکور است که توصیه میشود بصورت منظم به دندان پزشک کودکان مراجعه شود تا در صورت نیاز و در زمان مقتضی رادیوگرافی تهیه شود.
در رادیوگرافی مذکور مسیر رویشی دندان دائمی و نیز تعداشان مشخص میشود. زود از دست دادن دندان های شیری میتواند باعث تغییر مسیر رویشی دندان دائمی شود. با استفاده از رادیوگرافی و نیز در صورت لزوم با استفاده از فضا نگهدارنده ها ، میتوان دندان دایمی را به سمت رویش صحیح هدایت کرد. از سوی دیگر ، زمانی که کودک دارای مسینگ دندانی یا کمبود جوانه دندان دایمی باشد ، میتوان با حفظ و‌نگهداری دندان شیری بدون جانشین ، سالهای زیادی از وجود دندان شیری مذکور بهره برد.
کدام دندانهای شیری زودتر می افتند؟
اولین دندان شیری که می افتد معمولا دو دندان جلویی پایینی است و پس از آن دو دندان جلویی بالایی. پس از آن به نوبت دندانهای جلویی کناری، آسیاب بزرگ اول (مولر اول) و دندانهای آسیاب دوم.
چه چیزی باعث افتادن دندانهای شیری می شود؟
دندانهای شیری تا زمانی که توسط دندانهای دائمی زیر خود، تحت فشار قرار نگیرند در جای خود ثابت و استوار می مانند. زمانی که دندان دائمی آماده بیرون زدن می شود و مسیر را به سمت دهان طی می کند، به ریشه دندان شیری بالای سرخود فشار وارد می کند. ریشه این دندانها سست تر از دندانهای دائمی است و با این فشار، تحلیل رفته و از بین می رود. در نتیجه دندان شیری لق می شود و می افتد.
سخن پایانی
شما در این مقاله با رویش و تکامل دندان شیری در کودکان آشنا شدید. همچنین از علائم و ترتیب رویش آنها آگاه شدید.اگر سوال یا نظری دارید آن را در کامنت مطرح کنید تا در اسرع وقت توسط ما جواب داده شود.
سوالات متداول
در حدود شش یا هفت سالگی فرآیند افتادن دندانهای شیری شروع می شود و پس از آن به ترتیب دندانهای دائمی در جای آنها در می آید.
یکی از عوامل مهم پوسیدگی در کودکان کم سن، خوابیدن در حالی که است که شیشه شیر یا حاوی نوشیدنی شیرین دیگر در دهانشان قرار دارد. این باعث می شود مدت زمان طولانی قند در تماس با دندانها قرار بگیرد و باکتریها فرصت فعالیت پیدا کنند. در نتیجه احتمال پوسیدگی دندان زیاد می شود.
