
به ابزارهایی که دندان ها را مرتب یا منظم می کنند اصطلاحا دستگاه ارتودنسی می گویند. برخی از این دستگاه ها از ابتدای درمان توسط متخصص ارتودنسی به دندان ها وصل می شوند و تا زمانی که دندان ها مرتب نشوند به دندان ها متصل باقی می مانند. این ها دستگاه های ثابت هستند و درمان با کمک آن ها ارتودنسی ثابت نامیده می شود. برخی دیگر از دستگاه ها توسط خود بیمار متصل می شوند و هر زمان که او بخواهد می تواند دستگاه ها را برداشته و دوباره سرجایش قرار دهد. این دستگاه ها متحرک هستند و به درمان با آن ها ارتودنسی متحرک گفته می شود. آنچه در این مقاله می خوانید توضیحاتی درباره این روش درمانی و بررسی هزینه آن است.
فهرست مطالب
- ارتودنسی متحرک چیست؟
- ارتودنسی متحرک چگونه کار می کند؟
- معرفی انواع بریس های متحرک
- مدت زمان ارتودنسی متحرک چقدر است؟
- ارتودنسی متحرک برای چه دندان هایی است؟
- عوامل موثر در طول درمان ارتودنسی متحرک چیست؟
- ارتودنسی متحرک بهتراست یا ارتودنسی ثابت؟
- معایب ارتودنسی متحرک چیست؟
- مزایای استفاده از ارتودنسی متحرک چیست؟
- اصول مراقبت از پلاک های متحرک چگونه است؟
- قیمت ارتودنسی متحرک، چقدر است؟
- سخن پایانی و سوالات متداول
ارتودنسی متحرک چیست؟
اگر فیلم ارتودنسیمتحرک را دیده باشید، احتمالا میدانید که ارتودنسی متحرک در واقع نام دستگاهی است که قادر هستید آن را از دهان خود خارج کنید. دستگاه ارتودنسیمتحرک به دندانهای شما نمیچسبد. آنها با توجه به سایزهای مختلف دهان طراحی شدهاند و به برنامه درمان ارتودنسی شما کمک میکند.

با مشاهده تصاویر یا فیلم ارتودنسیمتحرک خواهید دید که دستگاه ارتودنسیمتحرک از صفحههای پلاستیکی تشکیل شده که سیمها از کنارههای آن بیرون زده است. این سیم ها به دندان شما میچسبد تا بریس (یا همان دستگاه ارتودنسی) را در جای خود محکم نگه دارد. البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله لیزر دندانپزشکی چیست را بخوانید. این دستگاهها معمولا به ۲ دسته تقسیم میشوند:
- دستگاههای مناسب برای حرکتهای ساده دندانی
- دستگاههای مناسب برای حرکت دادن فک بالا و پایین صورت
ارتودنسی متحرک چگونه کار می کند؟
وسایل ارتودنسیمتحرک از صفحه ای پلاستیکی تشکیل شده اند که سیم های ارتودنسی از کناره های آن بیرون زده است. این سیم ها به دندان می چسبد تا بریس را سرجایش محکم نگه دارد. ارتودنسیمتحرک کاربرد های محدودی دارد. اغلب به حرکت دادن یک دندان و یا گسترش فضای کام (سقف دهان) محدود می شود. به دلیل اینکه بریس های متحرک از دقت پایینی برخوردارند، برای دندان هایی با جابه جایی های پیچیده مناسب نمی باشند.
ارتودنسی های متحرک باید همیشه در دهان قرارداشته باشند. تنها برای انجام ورزش و تمیز کردن، از دهان خارج شوند چرا که در غیر این صورت تاثیر چندانی ندارند. در ابتدا پس از نصب بریس های متحرک احساس عجیبی پیدا می کنید. این به علت آن است که مقداری از فضای دهان توسط صفحه ی پلاستیکی اشغال شده است. اما جای نگرانی نیست زیرا خیلی زود به آنها عادت خواهید کرد. همچنین با قراردادن بریس ها، دهان شما بیش از همیشه بزاق تولید می کند. زیرا مغز انسان بریس ها را غذا تلقی کرده و دستور ترشح بزاق را صادر می کند که این حالت ۱ الی۲ روز ادامه دارد.

در صورتی که دندانتان تنها کمی به جا به جایی نیاز داشته باشد این بریس ها می توا نند آن را طی ۳ الی ۶ ماه اصلاح کنند اما در صورتی که از مشکلات جدی تر مانند عقب بودن فک پایین یا جلو بودن فک بالا و فواصل زیاد دندانی رنج می برید، دوره ی درمان ممکن است چندین سال طول بکشد. البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله بریج (پل) دندان چیست را بخوانید.
معرفی انواع بریس های متحرک
دستگاه هایی که ما آن ها را در گروه ارتودنسیمتحرک قرار می دهیم زیاد هستند و هر کدام کاربرد خاصی دارند.
ریتینر(هاولی)
زمانی که بریس های ثابت برداشته شوند، دندان می تواند به سرعت به جایگاه قبلی بازگردد (بازگشت به حالت نخست). پس از برداشتن بریس های ثابت، دندان باید سر جای جدید خود ثابت شود و لثه و فک نیز محکم نگه داشته شوند و این تنها با استفاده از ریتینر ها میسر می شود.
با بالا رفتن سن، استخوان فکِ انسان ها ( کودک و بزرگسال) رشد می کند. دندان ها کج تر از قبل می شوند که این جزوی از روند رشد و تکامل انسان است. همچنین ممکن است این اتفاق در طی ارتودنسی بیافتد که همین مسئله، لزوم استفاده از ریتینر را ثابت می کند. پس از استفاده ی یک ساله از ریتینر ها، کم کم امکان بازگشت به حالت اول کاهش می یابد ولی پزشکان توصیه می کنند که پس از این دوره هم به منظور مراقبت و نگه داری از دندان های ارتودنسی شده، لازم است گاهی از این ریتینر ها استفاد شود.
الاینر های شفاف و متحرک
ارتودنسی نامرئی نوعی از الاینر های شفاف است که می توان به جای بریس های فلزی یا دیمون (خود تنظیم) از آن استفاده کرد. ارتودنسی نامرئی از الاینر های شفاف و پلاستیکی تشکیل شده است. که برای هر فرد به صورت جداگانه ساخته می شود که شباهت بسیاری با محافظ (گارد) های دهان دارند. این ارتودنسی ها متحرک بوده و می توان آنها را در هنگام غذا خوردن و برای تمیز کردنشان از دهان خارج کرد. آنها باید هر دو هفته یکبار تعویض شوند. هر الاینر جدید می تواند تنظیم شدن دندان ها را یک قدم به جلو ببرد.

الاینر های شفاف نیز می توانند پس از تکمیل شدن روند ارتودنسی به عنوان ریتینر مورد استفاده قرار بگیرد. این الاینر ها به نگهداری دندان ها پس از ارتودنسی کمک می کنند. تا زمانی که دندان ها ثابت شده و بی حرکت بمانند، مورد استفاده قرار می گیرند.البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله درباره ی نامرتبی دندان ها را بخوانید.
مراحل ارتودنسی متحرک:
ارتودنسیمتحرک از ۳ مرحله اصلی تشکیل شده است:
- مراجعه به مطب متخصص، برای بررسی مناسب بودن این درمان
- قالب گیری از دهان شما برای ساخت دستگاه ارتودنسی متحرک
- مراجعه به مطب برای تست مناسب بودن دستگاه در دهان شما
مدت زمان ارتودنسی متحرک چقدر است؟
خبر خوب برای افرادی که به دنبال مدت زمان ارتودنسیمتحرک هستند، این است که مدت زمان ارتودنسیمتحرک و طول درمان آن از ارتودنسی ثابت بهطور کلی کوتاهتر است. مدت زمان ارتودنسیمتحرک به طور کلی به نوع ناهنجاری، شدت مشکل، میزان شلوغی دندانها، شیب فک و… دارد.
البته در برخی موارد نیز بریسهای ارتودنسی متحرک و ثابت بهصورت پیوسته برای بیمار بهکار میرود. مدت زمان ارتودنسی متحرک به صورت تخمینی در جلسه اول توسط پزشک محاسبه شده و به شما اطلاع داده میشود.
البته دوره درمان پس از پایان مدت زمان ارتودنسیمتحرک کاملا تمام نمیشود. پس از اتمام مدت زمان ارتودنسی متحرک و برداشتن آن، بایستی از ریتینرهای (retainer) پلاستیکی شفاف برای نگه داشتن دندانها در موقعیت جدید استفاده کنید. در ابتدا ممکن است لازم باشد تا ریتینرها را تمام وقت در دهان خود قرار دهید.
ارتودنسی متحرک برای چه دندان هایی است؟
اگر برایتان سوال شده ارتودنسیمتحرک برای چه دندانهایی است، باید گفت که کاربرد ارتودنسی متحرک محدود بوده و اغلب برای حرکت دادن یک دندان یا گسترش فضای سقف دهان محدود استفاده میشود.به دلیل پایین بودن دقت این دستگاه، ارتودنسی متحرک بزرگسالان برای دندانهایی با جابجایی پیچیده مناسب نیست. بنابراین در پاسخ به این سوال که ارتودنسیمتحرک برای چه دندانهایی است، باید گفت این روش بهترین گزینه خواهد بود در صورتی که دندانهای شما به صورت جزئی نامرتب باشند.
متخصص ارتودنسی در صورتی که مشکل در حد جزئی تا متوسط باشد، بریس متحرک شفاف را توصیه میکند. این بریسها برای افرادی که نگران ظاهر خود هستند (مانند بزرگسالان و نوجوانان)، گزینه ایده آلی محسوب میشود. از آنجا که کودکان معمولا مشکلات پیچیدهتری دارند، ارتودنسی متحرک به آنها توصیه نمیشود. همچنین آنها به آسانی از جای خود در میآیند و به همین دلیل بهترین گزینه برای کودکان نیستند.
عوامل موثر در طول درمان ارتودنسی متحرک چیست؟
همانطور که میدانید، مدت زمان استفاده از ارتودنسیمتحرک مانند سایر روشها برای رفع ناهنجاریهای فک و دندان، دوره مشخصی دارد. نکته مهم این است که اگر مدت زمان ارتودنسیمتحرک به طور کامل طی نشود، نتیجه مطلوب حاصل نخواهد شد.در حالت کلی، مدت زمان ارتودنسیمتحرک از ارتودنسی ثابت طولانیتر، و حداقل ۶ ماه است. البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله عوارض کشیدن دندان را بخوانید. زمان دقیق برای درمان در جلسه اول معاینه توسط ارتودنتیست مشخص میشود. مدت زمان استفاده از ارتودنسی متحرک به عوامل زیر بستگی دارد:
- همکاری بیمار در طول دوره درمان شامل مراجعه در زمانهای تعیین شده، اطمینان به متخصص ارتودنسی، عدم ایجاد خلل در کار و… نیز میتواند در اتمام به موقع مدت زمان ارتودنسیمتحرک موثر باشد.
- مدت زمان ارتودنسیمتحرک با توجه به سن بیمار نیز میتواند متغیر باشد. مدت زمان استفاده از ارتودنسی متحرک در بیماران با سن کم، کوتاهتر از بیماران با سنین بالاست.
- اتفاقات پیشبینینشده مانند نیاز به ترمیم دندان در حین ارتودنسی دندان، آسیب به ناحیه فک و… هم میتواند مدت زمان ارتودنسی متحرک را افزایش دهد.
- میزان بهم ریختگی و بینظمی دندانها یکی از مهمترین عوامل در افزایش یا کاهش مدت زمان ارتودنسی متحرک است.
- نیاز و یا عدم نیاز به کشیدن دندان بیمار میتواند مدت زمان ارتودنسی متحرک را تحت تاثیر قرار دهد.
- سلامت و یا عدم سلامت فک بیمار بر روی طول درمان و مدت زمان ارتودنسی متحرک تاثیرگذار است.
- الگوی بینظمی در دندانهای بیمار نیز در تعیین مدت زمان استفاده از ارتودنسی متحرک موثر است.
- در آخر، میزان تجربه ارتودنتیست برای سرعت عمل در کار نیز از عوامل موثر در طول درمان است.
ارتودنسی متحرک بهتراست یا ارتودنسی ثابت؟
پاسخ به این سوال مستقیما به شخص بیمار، مشکل او و شدت مشکلش بستگی دارد. همانطور که گفتیم ارتودنسی ثابت میتواند مشکلات متوسط تا شدید و جدی را برطرف کند ولی ارتودنسیمتحرک تنها میتواند مشکلات جزئی تا متوسط را حل کند. بنابراین بسته به مشکل شما، یک متخصص ارتودنسی خوب قادر است بهترین نوع درمان را برای شما مشخص کند.
اما همیشه قرار نیست بین این دو نوع درمان، تضاد و یا تفاوت وجود داشته باشد. دستگاههای متحرک و ثابت میتوانند مکمل هم باشند. بعد از دوره درمان با دستگاههای ثابت، شما حتما باید دستگاه های متحرکی چون ریتینر استفاده کنید. به عبارتی استفاده از ارتودنسیمتحرک میتواند یک مرحله درمانی مجزا (از مراحل ارتودنسی) بعد از دستگاه های ثابت باشد.
معایب ارتودنسی متحرک چیست؟
- ارتودنسی ممکن است بیافتد.
- به جز لغزش در دهان، امکان حرکات دیگر این ارتودنسی وجود ندارد.
- در صحبت کردن فرد تاثیر می گذارند.
- ساختن این ارتودنسی ها باید توسط کارشناس مربوطه انجام شود.
- کشش ماهیچه های دهان دشوار است.

- آنها برای درمان کجی چند دندان مناسب نیستند.
- تحمل ارتودنسی متحرک روی دندان های پایین دشوار است.
مزایای استفاده از ارتودنسیمتحرک چیست؟
- برای فک بالا و فک پایین و یا برای هر دو فک قابل استفاده است.
- پلاک آن را میتوان هنکان غذا خوردن و مسواک زدن از دهان خارج کرد.
- کمتر به دندان آسیب میرساند و بیماری های لثه را کاهش میدهد.
- چون سقف دهان را پوشش میدهد انکوریج بهتری میدهد.
- تنظیم پلاک آن راحت و آسان است.
- در اختلالات جزئی دندان گزینه بهتری است.
اصول مراقبت از پلاک های متحرک چگونه است؟
- بیمار باید روش قرار دادن دستگاه آن را به خوبی یاد بگیرد.
- تنظیم دستگاه فقط باید توسط ارتودنتیست صورت بگیرد تا نتیجه مطلوب حاصل شود.
- خوردن خوراکیهای سفت و شیرین ممنوع است. چراکه به پلاک آسیب میرسانند و باعث زرد شدن دندان ها و پوسیدگی آن میشود.

- پلاک باید حداقل دوبار در روز تمیز شود. میتوان جرم آن را با مسواکی نرم و خمیردندان مناسب از بین برد.
- دستگاه را با استفاده از آب داغ نشویید زیرا باعث ذوب پلاستیک آن میشود.
- با استفاده از محلول شستشو، هفته ای یکبار، دستگاه ارتودنسی را ضدعفونی کنید.
قیمت ارتودنسی متحرک، چقدر است؟
قیمت ارتودنسی متحرک، برای افراد مختلف با توجه به میزان مشکل دندانها و تعداد پلاکهای مورد استفاده بستگی دارد؛ البته هزینه ارتودنسیمتحرک به تجربه و مهارت پزشک و حتی شهر شما نیز بستگی دارد. مواردی مثل نوع هدگیر، گسترش دهنده کام و همچنین نوع ضربه گیر لب و چانه هم میتواند منجر به افزایش قیمت شود.در صورتی که صرفا ارتودنسیمتحرک برای فک بالای شما انجام شود، قیمت ارتودنسیمتحرک فک بالا، حدود نصف هزینه ارتودنسی متحرک هر دو فک است.
سخن پایانی
شما در این مقاله با ارتودنسیمتحرک آشنا شدید. همچنین از انواع آن و مزایا و معایب آنها آگاه شدید. اگر سوال یا نظری دارید آن را در کامنت مطرح کنید تا در اسرع وقت توسط ما جواب داده شود.
سوالات متداول
خیر. معمولا حین خوردن غذا یا هر چیز دیگری باید پلاک متحرک را برداشته وبعد از مسواک زدن آن را دوباره سرجایش قرار داد. خوردن و آشامیدن درحالی که ارتودنسی متحرک دارید می تواند به بریس ها آسیب بزند.
به طور کلی ارتودنسی ثابت برای برطرف کردن جزئی ترین تا شدیدترین مشکلات ارتودنسی کاربرد دارند. اما ارتودنسی متحرک تنها مشکلات جزئی تا متوسط را برطرف می کند. پس به نظر نمی رسد پلاک متحرک برتری خاصی نسبت به ارتودنسی ثابت داشته باشد.