فضا نگهدارنده دندان کودک چیست؟ + معرفی انواع فضا نگهدار

حتما شما هم مثل تمام والدین دلتان نمی خواهد که فرزند دلبندتان در آینده با دندان های کج و مشکلات فک و دهان روبرو باشد. درمان این عارضه ها در بزرگسالی نیازمند صرف هزینه و زمان و بسیاری ست. در صورت عدم درمان نیز، می تواند پیامد های روحی چون کاهش اعتماد بنفس به دنبال آورد. بنابراین مراقبت از دندان های کودکان در هنگام رویش اهمیت بسزایی دارد. شما برای این منظور چه اقداماتی انجام می دهید؟ در این مقاله با ما همراه باشید تا با فضا نگهدار دندان بیشتر آشنا شوید.

---

فهرست مطالب

• فضا نگهدار دندان چیست؟
• نحوه عملکرد دستگاه فضا نگهدار چگونه است؟
• معرفی انواع فضا نگهدار
• انواع فضا نگهدار ثابت کدامند؟
• چرا باید فضا نگهدار استفاده شود؟
• فضا نگهدار چه مدت باید در دهان باشد؟
• نگهداری از فضا نگهدارنده ها چگونه است؟
• آیا هر دندان شیری بیافتد نیاز به فضانگهدارنده خواهیم داشت؟
• فواید استفاده از فضا نگه دارنده دندان چیست؟
• هزینه دستگاه فضا نگهدارنده چه قدر است؟
• سخن پایانی و سوالات متداول

---

فضا نگهدار دندان چیست؟

فضانگهدار یک اصطلاح کلی برای هر نوع وسیله ای است که پس از کشیدن دندان طراحی می شود. این وسیله برای آن است که فضای دندان کشیده شده را حفظ کرده و از حرکت دندان های مجاور جلوگیری کند. در صورتی که به هر دلیلی دندان شیری زودتر از موعد کشیده شد دندانپزشک بنا به شرایط، سن بیمار و تعداد دندان های کشیده شده فضا نگهدار خاصی را با علم و تخصص خود برگزیده و به والدین کودک توصیه می کند.

تعبیه فضا نگهدار مناسب در سن و زمان مناسب می تواند از نیاز کودک شما به درمان های ارتودنسی در آینده جلوگیری کند. از آنجایی که فضای زیادی در ماه های اول کشیدن دندان از دست می رود، بهتر است هر چه سریع تر بعد از کشیدن دندان فضانگهدار مناسب قرار داده شود.

نحوه عملکرد دستگاه فضا نگهدار چگونه است؟

در فضا نگهدارنده های ثابت ، بند ها و در فضانگهدارنده های متحرک ، کلاسپها لنگرگاهی را ایجاد میکنند تا مانع از حرکت دندان های خلفی به سمت جلو شوند و دندان ها در جای خود استوار باقی بمانند و هیچ فضای ریز و درشتی در فک از دست نرود.

معرفی انواع فضا نگهدار

فضا نگهدار دندان کودک ، معمولا از پلاستیک و استیل های ضد زنگ ساخته می شوند. به این صورت که ابتدا از دهان کودک قالب گرفته می شود. سپس فضا نگه دارنده ها ، در لابراتوار دندانپزشكى از روی قالب ها ساخته می شوند. در نهایت در جای دندان های افتاده قرار می گیرند. همانطور که گفته شد فضا نگهدار دارای دو نوع متحرک و ثابت می باشد.

۱- فضانگهدارنده متحرک

فضا نگهدارنده دندان متحرک و مانند پلاکهای متحرک ارتودنسی هستند. کودک باید ۱۴ ساعت در شبانه­ روز در دهان خود بگذارد. وی باید بعد از خوردن غذا پلاک را از دهان خارج کرده و آنرا بشوید. زمانی هم که از پلاک استفاده نمی­ شود حتماً باید داخل ظرف آب گذاشته شود. تا تغییراتی در ابعاد پلاک ایجاد نشود.

نگهدارنده های متحرک از آکریلیک ساخته شده اند. از دندان های مصنوعی یا بلوک های مواد دندانی برای نگه داشتن فضاهای باز استفاده می شود. این دستگاه در کودکان بزرگ تر بهتر کار می کند. چرا که می تواند دستگاه را خارج کند و آن را تمیز کرده و از آن مراقبت کند. نگهدارنده هاى متحرک تکه اى برای کودکانى که چند دندان ندارند ، مناسب هستند.

۲- فضانگهدارنده ثابت

فضا نگهدارنده دندان ثابت با چسبهای مخصوص دندانپزشکی به دندان کودک چسبیده و جابجا نمی­شود. این نگهدارنده ها  برای بچه های کوچکتر یا کسانی که دندان عقبی خود را از دست داده اند مناسب تر هستند. نگهدارنده هاى یک طرفه در یک طرف ثابت می شوند.

در حالی که نگهدارنده هاى دو طرف در هر دو طرف ثابت می شوند. آن ها می توانند بر روی فک بالا یا پایین نصب شوند تا حفره ى دندان های جلو یا عقب را بپوشانند. نگهدارنده اى که دندانپزشک شما توصیه می کند بستگی به تعداد و محل دندان های افتاده دارد.

انواع فضا نگهدار ثابت کدامند؟

فضا نگهدار های ثابت انواع گوناگونی دارند که در ادامه آن ها را بررسی می­ کنیم.

فضا نگهدار ثابت باند و حلقه

این نوع از نگهدارنده­ها از سیم فولادی ضد زنگ ساخته می­شوند. این وسیله توسط باند ارتودنسی که زمینه رشد بدون انسداد دندان­های دائمی را فراهم می­کند، نگهداری می­شود.

استفاده از این نوع فضا نگهدار، در مواردی که یک یا چند دندان آسیا فرد در یک قوس دندانی از دست رفته است، توصیه می­شود.

قوس نگهدارنده زبانی

چنین فضا نگهداری به منظور حفظ دندان­های پشتی در دو طرف، مورد استفاده افراد قرار می­گیرد.

قوس ترانسپلاتال

این فضا نگهدار با نصب بر روی فک بالا، توسط سیم به دندان­های مجاور وصل شده و فضا را در هر دو طرف قوس دندان محفوظ می­دارد.

فضا نگهدار دیستال شو

این نگهدارنده با نصب بر روی اولین دندان آسیای کودک، فضا را به منظور رشد اولین دندان مولر دائمی وی پس از افتادن دندان­های شیری، حفظ می­کند. به منظور استفاده از این فضا نگهدار، دندانپزشک قالب­هایی را از دهان بیمار تهیه و با هدف ساخت نگهدارنده سفارشی برای آن کودک، به آزمایشگاه دندانپزشکی ارسال می­کند.

چرا باید فضا نگهدار استفاده شود؟

در حالت عادی، زمانی که دندان دائمی آماده بیرون زدن از لثه می شود و حرکت خود را شروع می کند، به دلیل فشاری که به ریشه دندانهای شیری وارد می کند باعث تحلیل رفتن ریشه و لق شدن و در نهایت افتادن دندان شیری می شود. بنابراین زمانی که دندان شیری می افتد، در واقع دندان دائمی در زیر آن آماده جایگزینی است و پس از چند هفته یا چند ماه بیرون میزند.

اما گاهی اوقات دندان شیری، خیلی زودتر از زمانی که دندان دائمی آماده بیرون زدن باشد کشیده می شود. شایعترین دلایل از دست دادن زود هنگام دندان شیری عبارتند از:

• صدمه دیدن دندان در هنگام زمین خوردن یا حوادث دیگر
• پوسیدگی گسترده دندان
• عدم رویش دندان به صورت مادرزادی

 زمانی که دندان زودتر از موعد می افتد، جای آن مدت زمان طولانی خالی می ماند. این مدت زمان کافیست تا دندانهای همسایه به تدریج حرکت کرده یا کج شوند و بخشی از این جای خالی را اشغال کنند. این باعث می شود هم دندانهای دیگر کج و منحرف شوند هم مسیر بیرون زدن دندان دائمی بسته شود و دندان نتواند درست بیرون بزند. در نتیجه از مسیر دیگری بیرون میزند و یا ممکن است زیر لثه گیر کرده و بخشی از آن یا همه آن نهفته بماند و بیرون نزند. از طرفی اگر جلوی بسته شدن این فضاهای خالی که برای دندانهای دائمی جایگزین لازم است، گرفته نشود، در نهایت قوس دندانی کوچک شده و دندانها نمیتوانند همگی در کنار هم صاف و مرتب قرار بگیرند.

فضا نگهدار چه مدت باید در دهان باشد؟

فضا نگهدار تا زمانی که دندان دائمی شروع به بیرون زدن از لثه می کند، در جای خود می ماند. با مشاهده بیرون زدن دندان، این وسیله از دهان برداشته می شود. اگر از روکش دندان به عنوان فضا نگه دار استفاده شده باشد، خود به خود با بیرون زدن دندان دائمی روکش می افتد.

نگهداری از فضا نگهدارنده ها چگونه است؟

• به هیچ عنوان ، سیم دستگاه را با استفاده از زبان و دست ، دستكارى نكنيد؛ چرا که منجر به آسیب دیدگی فضا نگهدارنده می شود.
• به فضا نگهدارنده ها ، فشار وارد نکنيد و از خوردن مواد غذايى سفت و چسبناك خوددارى كنيد.
• در صورت بروز هر گونه اتفاق همانند شکستگی ، خم و لق شدن ، جدا شدن و از این قبیل موارد به متخصص دندانپزشکی اطفال ، مراجعه نمایید.

• در صورت بروز ناگهانی درد دندان یا لثه در کودکان ، سریعا به متخصص دندانپزشکی کودکان مراجعه کنید.
• به طور منظم و مرتب به  دندانپزشک اطفال، جهت بررسی و تنظیم مجدد فضا نگهدارنده ها مراجعه کرده و در این باره سهل انگاری نکنید.
• بهداشت دهان و دندان خود را در زمان استفاده از فضانگهدارها فراموش نكنيد.

آیا هر دندان شیری بیافتد نیاز به فضانگهدارنده خواهیم داشت؟

خیر. اینکه جای خالی دندان از دست رفته نیاز به فاضنگهدار دارد یا خیر، از بهترین روش ها این است که به دندانپزشک کودکان مراجعه کنید تا دندانپزشک بررسی کند که دندان های فرزندتان نیاز به فضانگهدار دارند یا خیر. دندانپزشک کودکان با کمک عکس رادیوگرافی و وضعیت دندان ها می تواند تشخیص مناسبی داشته باشد. همچنین در مواردی مانند اینکه، دندان شیری به موقع و در زمان خودشت افتاده باشد، نیازی به فضانگهدار نخواهد بود.

همچنین گفته می شود اگر دندان شیری بیافتد که دندان زیرین آن (دندان دائمی) در کمتر از ۶ ماه آینده رویش داشته باشد، نیاز به فضانگهدار نخواهد بود. با تمامی این توضیحات بهتر است چکاپ های دندانپزشکی کودک تان را داشته باشید تا همواره وضعیت دندان ها بررسی شود و همچنین به دندانپزشک مراجعه داشته باشید تا وی تشخیص دهد که دندان های کودک به ایت دستگاه احتیاج دارند یا خیر.

فواید استفاده از فضا نگه دارنده دندان چیست؟

• فضانگهدار ها از جا به جایی های نامطلوب مولرهای دائمی و پر مولرهای دارای دو کاسپ جلوگیری می نمایند.
• فضا نگه دار فضای موجود در قو سدندانی را حفظ می کند تا پرمولرهای دارای دو کاسپ و دندان های نیش دائمی درون آن رشد کنند. 
• فضا نگه دارها شکل قوس دندانی را حفظ می کنند و در امتداد ان ها درون فک رشد می کنند. به این ترتیب از نامرتبی دندان ها نیز پیشگیری خواهد کرد. 
• فضانگهدار ها به منظور حفظ جایگاه دندان های شیری افتاده کاربرد دارند. تا زمانی که دندان های دائمی رویش نکرده اند باید از فضانگهدار استفاده شود.
• فضانگهدارنده ها معمولا در کودکان استفاده می شوند ازاین رو در روز های اول استفاده از این فضانگهدار ممکن است با کمی ناراحتی و آزار همراه باشد که با گذشت زمان به وجود شی خارجی در دهان عادت می کنند.

هزینه دستگاه فضا نگهدارنده چه قدر است؟

هزینه دستگاه فضا نگهدارنده به عوامل مختلفی بستگی دارد . برای مثال این که کدام نوع آن از جمله متحرک و یا ثابت استفاده میشود؟ یک طرفه است و یا دو طرفه؟ پس هزینه دستگاه فضانگهدارنده برای هر کودک ممکن است متفاوت باشد.
از آن جایی که دستگاه های فضا نگهدارنده ، ارتودنسی پیشگیری محسوب میشوند و نقش مهمی را در رویش درست و به موقع دندان های دائمی دارند، هزینه و عوارض آن بسیار کمتر از عوارض ارتودنسی هایی است که کودک ناچار است در آینده آن ها را تحمل کند . حتی گاهی ممکن است این فضانگهدارنده ها لزوم استفاده از ارتودنسی در آینده را منتفی میکنند و یا مدت زمان استفاده از ارتودنسی را بسیار کم تر کند.

سخن پایانی

شما در این مقاله با فضا نگهدارنده دندان آشنا شدید. همچنین از عملکرد و انواع آن آگاه شدید. اگر سوال یا نظری دارید آن را در کامنت مطرح کنید تا در اسرع وقت توسط ما جواب داده شود.

سوالات متداول